چقدر از حقوق بابت مهریه کسر میشود

میزان کسر حقوق بابت مهریه در ایران برای افراد متأهل یا دارای فرزند یک چهارم (۲۵%) و برای افراد مجرد و بدون فرزند یک سوم (۳۳.۳%) از حقوق و مزایای مستمر پس از کسر کسور قانونی است. حقوق بازنشستگی نیز در هر صورت به میزان یک چهارم توقیف می شود. این کسر حقوق تا زمان تسویه کامل مهریه یا توافق طرفین ادامه خواهد داشت.

مهریه به عنوان یکی از مهم ترین حقوق مالی زن در عقد دائم، نقش حیاتی در قوانین خانواده ایرانی ایفا می کند. این حق به محض جاری شدن صیغه عقد، به ملکیت زن درمی آید و او هر زمان که بخواهد، می تواند آن را از همسر خود مطالبه کند. در شرایطی که توافقی برای پرداخت مهریه حاصل نشود یا زوج از پرداخت آن خودداری کند، زوجه می تواند از طریق مراجع قانونی اقدام به مطالبه و وصول مهریه کند. یکی از رایج ترین و موثرترین روش ها برای وصول مهریه، توقیف بخشی از حقوق و مزایای زوج است.

آشنایی با جزئیات قانونی این فرآیند، هم برای زنانی که قصد مطالبه مهریه از این طریق را دارند و هم برای مردانی که ممکن است با چنین درخواستی مواجه شوند، از اهمیت بالایی برخوردار است. درک صحیح نحوه محاسبه، موارد قابل کسر، استثنائات قانونی و مراحل اقدام، می تواند به هر دو طرف کمک کند تا با آگاهی کامل تصمیم گیری کرده و از حقوق قانونی خود مطلع باشند. این مقاله به تفصیل به تمامی ابعاد این موضوع می پردازد تا راهنمایی جامع و دقیقی در این زمینه ارائه دهد.

توقیف حقوق برای مهریه: مفهوم و اساس قانونی

توقیف حقوق برای مهریه، به معنای صدور دستور قضایی یا اجرایی توسط دادگاه یا واحد اجرای ثبت به کارفرما است که بر اساس آن، بخش مشخصی از حقوق ماهانه فرد بدهکار (زوج) مستقیماً کسر شده و برای پرداخت به طلبکار (زوجه) واریز می شود. این روش، یکی از قاطع ترین و مطمئن ترین راه های وصول مهریه است، زیرا بر خلاف توقیف سایر اموال که ممکن است فرآیند طولانی و پیچیده ای داشته باشد، کسر از حقوق به صورت منظم و مستمر انجام می گیرد.

تفاوت اصلی توقیف حقوق با توقیف سایر اموال منقول و غیرمنقول (مانند خودرو، ملک، حساب بانکی) در ماهیت مستمر بودن آن است. در حالی که توقیف اموال دیگر معمولاً یک باره انجام می شود و ممکن است به فروش مال برای تأمین مهریه منجر شود، توقیف حقوق به صورت اقساطی و ماهانه صورت می پذیرد. این امر به ویژه در مواردی که زوج توانایی پرداخت یکجای مهریه را ندارد یا اموال دیگری به نام خود ندارد، اهمیت بیشتری پیدا می کند.

اساس قانونی این اقدام در ماده 96 قانون اجرای احکام مدنی مصوب سال 1356 و ماده 97 همین قانون نهفته است. این مواد به صراحت چگونگی توقیف حقوق و مزایای کارکنان و بازنشستگان را برای پرداخت بدهی های مالی، از جمله مهریه، مشخص می کنند. این قوانین چارچوبی را فراهم می آورند که بر اساس آن، هیچ کارفرما یا نهادی نمی تواند از اجرای دستور توقیف حقوق صادره از سوی مراجع قضایی یا ثبتی سرپیچی کند و مکلف به کسر و پرداخت مبالغ تعیین شده است.

چقدر از حقوق بابت مهریه کسر میشود؟ پاسخ کلیدی و تفصیلی

میزان دقیق کسر حقوق بابت مهریه بر اساس وضعیت تأهل و وجود یا عدم وجود فرزند برای زوج متفاوت است. این تمایز در قوانین جاری ایران به وضوح مشخص شده است تا توازن بین حق قانونی زوجه و حفظ حداقل معیشت زوج برقرار شود.

قاعده کلی و تفاوت ها در کسر حقوق

• کارمندان دولت و بخش خصوصی (شامل کلیه کارکنان اعم از قراردادی، پیمانی، رسمی):
  • در صورتی که زوج دارای همسر (حتی اگر مهریه برای همسر فعلی باشد) یا فرزند باشد: یک چهارم (25%) از حقوق و مزایای مستمر او پس از کسر کسور قانونی توقیف می شود. این قاعده شامل کلیه کارکنان در هر نوع رابطه استخدامی می شود.
  • در صورتی که زوج مجرد باشد و فرزندی نداشته باشد: یک سوم (33.3%) از حقوق و مزایای مستمر او پس از کسر کسور قانونی توقیف می شود.
• حقوق بازنشستگی و وظیفه:
  • در مورد حقوق بازنشستگی و وظیفه، فارغ از اینکه فرد بازنشسته مجرد باشد یا متأهل و دارای فرزند، همواره یک چهارم (25%) از حقوق و مزایای بازنشستگی وی توقیف می شود.
  • نکته مهم: برای توقیف حقوق بازنشستگی، باید دین (مهریه) مربوط به شخص بازنشسته باشد و نه کس دیگری.

مثال کاربردی: محاسبه عملی مبلغ کسر شده

برای درک بهتر، فرض کنید یک کارمند دولتی ماهانه 15,000,000 تومان حقوق ناخالص دریافت می کند. کسورات قانونی (مانند مالیات و بیمه بازنشستگی) او 2,000,000 تومان است. بنابراین حقوق خالص پس از کسور قانونی 13,000,000 تومان خواهد بود.

• اگر زوج متأهل یا دارای فرزند باشد:

  میزان کسر: 13,000,000 تومان × 1/4 = 3,250,000 تومان

  در این حالت، 3,250,000 تومان از حقوق او بابت مهریه کسر می شود.

• اگر زوج مجرد و بدون فرزند باشد:

  میزان کسر: 13,000,000 تومان × 1/3 ≈ 4,333,333 تومان

  در این حالت، تقریباً 4,333,333 تومان از حقوق او بابت مهریه کسر می شود.

این محاسبات نشان می دهد که کسور قانونی پیش از اعمال کسر مهریه انجام می شود و سپس یک چهارم یا یک سوم از باقیمانده حقوق و مزایای مستمر توقیف می گردد.

حقوق و مزایا دقیقا شامل چه مواردی می شود و چه مواردی خیر؟

یکی از ابهامات رایج در پرونده های مطالبه مهریه از طریق توقیف حقوق، تعیین دقیق مفهوم «حقوق و مزایا» است که از آن مهریه کسر می شود. قانون در این زمینه شفافیت هایی ایجاد کرده است، اما همچنان نکاتی وجود دارد که باید به آن ها توجه داشت.

مواردی که از آن مهریه کسر می شود (حقوق و مزایای مستمر)

منظور از حقوق و مزایا در ماده 96 قانون اجرای احکام مدنی، تمامی پرداختی هایی است که به صورت مستمر و ماهانه به کارمند یا بازنشسته پرداخت می شود و جزء لاینفک دریافتی های او محسوب می گردد. این موارد شامل:

• حقوق پایه: اصلی ترین بخش از دریافتی ماهانه که مبنای محاسبه سایر مزایا نیز قرار می گیرد.
• حق اولاد (فرزند): مبلغی که به ازای هر فرزند به کارمند پرداخت می شود و جزء مزایای مستمر محسوب می گردد.
• فوق العاده های مستمری: مزایایی که به صورت ثابت و ماهانه به حقوق کارمند اضافه می شوند، مانند فوق العاده شغل، حق جذب (در برخی ارگان ها)، و سایر فوق العاده هایی که ماهیت دائمی و مستمر دارند.

توضیح کسور قانونی: پیش از محاسبه میزان کسر مهریه (یک چهارم یا یک سوم)، ابتدا کسورات قانونی از حقوق و مزایای مستمر کسر می شوند. این کسورات شامل:

• مالیات بر درآمد
• حق بیمه بازنشستگی یا تأمین اجتماعی

این کسورات به حکم قانون و بدون اختیار و رضایت کارمند از حقوق وی کسر می شوند. مبلغ مهریه از باقیمانده حقوق پس از کسر این موارد محاسبه می گردد.

مواردی که از آن مهریه کسر نمی شود (مزایای غیرمستمر و تعهدات اختیاری)

برخی از پرداختی ها یا کسورات از حقوق، جزء «حقوق و مزایای مستمر» محسوب نمی شوند و بنابراین، مهریه از آن ها کسر نخواهد شد. این موارد شامل:

• اقساط وام و سایر کسورات اختیاری: مبالغی که با رضایت و اختیار کارمند از حقوق او کسر می شود (مثلاً اقساط وام های بانکی، پس اندازهای اختیاری، کمک های صندوق رفاه) در محاسبه مبلغ قابل کسر برای مهریه تأثیری ندارند و قبل از محاسبه مهریه از حقوق کسر نمی شوند. به عبارت دیگر، این کسورات، حقوق را کاهش نمی دهند تا مهریه از مبلغ کمتری کسر شود.
• پاداش های موردی: مانند پاداش پایان سال، پاداش عملکرد، پاداش تولید یا بهره وری که به صورت غیرمستمر و گاه به گاه پرداخت می شوند.
• عیدی: مبلغی که معمولاً در پایان سال به کارمندان پرداخت می شود.
• اضافه کار: مبلغ مربوط به ساعات کاری مازاد بر ساعات قانونی که به صورت غیرمستمر و متغیر پرداخت می شود.
• حق مأموریت: مبالغی که برای پوشش هزینه های مأموریت های کاری پرداخت می گردد.
• کارانه: پرداختی هایی که بر اساس عملکرد و به صورت متغیر صورت می گیرد.

توضیح علت: دلیل اصلی عدم توقیف مهریه از این موارد آن است که آن ها جزء حقوق و مزایای مستمر و پایه کارمند محسوب نمی شوند و ممکن است هر ماه پرداخت نشوند یا مبلغ آن ها متغیر باشد. قانون صرفاً توقیف از منبع درآمدی پایدار و قابل پیش بینی را مجاز می شمارد.

تحلیل و اثرگذاری رای دیوان عدالت اداری سال 1403

در سال 1403، هیأت عمومی دیوان عدالت اداری رأیی صادر کرد که در زمینه تفسیر «حقوق و مزایا» و چگونگی کسر از آن برای مهریه، از اهمیت بالایی برخوردار است. این رأی در پاسخ به نامه ای از رئیس امور حقوقی یکی از شرکت های دولتی صادر شد که در آن، موارد مشخصی را جزء «حقوق و مزایای مستمر» برای توقیف معرفی کرده بود.

بر اساس رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، تفسیر مفهوم «حقوق و مزایا» و تعیین اینکه کدام یک از اقلام پرداختی، مشمول توقیف مهریه می شوند، در صلاحیت انحصاری قوه مقننه (مجلس شورای اسلامی) و در مقام تمیز حق، قضات دادگاه ها است. هیچ نهاد اجرایی دیگری (مانند امور حقوقی یک شرکت یا سازمان) صلاحیت تفسیر قانون را ندارد.

این رأی بدین معناست که دیگر هیچ سازمان یا شرکت دولتی یا خصوصی نمی تواند به صورت خودسرانه و بخشنامه داخلی، فهرستی از اقلام «حقوق و مزایا» را که مشمول توقیف مهریه می شوند یا نمی شوند، ارائه دهد. این مسئولیت به صورت کامل بر عهده شعبه مجری حکم دادگاه است که با توجه به شرایط خاص هر پرونده و با استناد به قوانین، تشخیص دهد کدام اقلام مشمول توقیف قرار می گیرند. این امر به شفافیت و یکپارچگی رویه قضایی کمک کرده و از هرگونه تفسیر سلیقه ای و ناعادلانه جلوگیری می کند. این رأی، تضمین می کند که حقوق زوج و زوجه در این زمینه، صرفاً بر اساس موازین قانونی و قضایی تفسیر و اعمال شود.

موارد استثنا و عدم امکان توقیف حقوق بابت مهریه

با وجود اینکه توقیف حقوق برای وصول مهریه یک قاعده کلی است، اما در برخی موارد خاص، قانون استثنائاتی را در نظر گرفته است که بر اساس آن ها، امکان توقیف حقوق وجود ندارد یا با محدودیت هایی مواجه می شود. این استثناها با هدف حمایت از اقشار آسیب پذیر یا در شرایط خاص امنیتی جامعه وضع شده اند.

• حقوق و مزایای نظامیان در حال جنگ: یکی از مهم ترین استثنائات مربوط به حقوق و مزایای نظامیانی است که در وضعیت جنگی قرار دارند. با توجه به شرایط خاص و حساس وظیفه این افراد، قانون کسر حقوق آن ها را در زمان جنگ برای پرداخت مهریه و سایر دیون ممنوع کرده است. هدف از این ممنوعیت، حفظ روحیه و تمرکز نیروهای نظامی در خط مقدم و اطمینان از حمایت مالی آن ها و خانواده هایشان در شرایط بحرانی است.
• مستمری مددجویان کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی: قانون به صراحت مستمری و کمک های دریافتی توسط مددجویان تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی را از شمول توقیف برای مهریه و سایر دیون مستثنی کرده است. این اقدام با هدف حمایت از افراد نیازمند و تأمین حداقل معیشت آن ها صورت می گیرد، زیرا این مبالغ برای بقاء و رفع نیازهای اولیه این افراد حیاتی است.
• حقوقی که قبلاً به دلیل دیگری تا حداکثر قانونی توقیف شده باشد: قانون اجرای احکام مدنی حداکثر میزان قابل توقیف از حقوق را یک سوم (برای مجردین) یا یک چهارم (برای متأهلین و بازنشستگان) تعیین کرده است. اگر حقوق فردی به دلیل دیگری (مثلاً نفقه، بدهی های دولتی، یا سایر احکام قضایی) تا این سقف قانونی توقیف شده باشد، دیگر نمی توان برای مهریه نیز کسری اضافه بر این حد قانونی اعمال کرد. به عبارت دیگر، مجموع کسورات از حقوق نباید از حداکثر مجاز قانونی فراتر رود. البته در این زمینه اولویت با دیون حاکمیتی و نفقه است و مهریه در اولویت های بعدی قرار می گیرد.

این استثناها نشان دهنده رویکرد حمایتی قانون گذار نسبت به برخی گروه ها یا در شرایط خاص است و درک آن ها برای هر دو طرف دعوای مهریه ضروری است تا انتظارات واقع بینانه ای از فرآیند توقیف حقوق داشته باشند.

فرآیند گام به گام توقیف حقوق برای وصول مهریه

توقیف حقوق برای وصول مهریه فرآیندی حقوقی است که می تواند هم از طریق دادگاه و هم از طریق اجرای ثبت پیگیری شود. آشنایی با مراحل هر روش برای زوجه و زوج حائز اهمیت است.

از طریق دادگاه خانواده

این مسیر معمولاً زمانی انتخاب می شود که مهریه در سند ازدواج به صورت «عندالمطالبه» ثبت شده باشد اما زوج از پرداخت آن خودداری کند یا زن همزمان با مطالبه مهریه، دعاوی دیگری مانند طلاق یا نفقه را نیز مطرح کرده باشد.

1. مرحله 1: طرح دعوای مطالبه مهریه و صدور حکم قطعی: زوجه ابتدا باید با مراجعه به دادگاه خانواده و ارائه دادخواست، مطالبه مهریه خود را مطرح کند. پس از بررسی های لازم، صدور حکم مبنی بر الزام زوج به پرداخت مهریه و قطعی شدن این حکم (پس از طی مراحل واخواهی، تجدیدنظر و فرجام خواهی در صورت لزوم) ضروری است.
2. مرحله 2: درخواست صدور اجراییه از دادگاه: پس از قطعی شدن حکم مهریه، زوجه باید از واحد اجرای احکام دادگاه تقاضای صدور اجراییه کند. اجراییه سندی است که به موجب آن، حکم دادگاه قابلیت اجرا پیدا می کند.
3. مرحله 3: شناسایی محل کار زوج و درخواست توقیف حقوق: زوجه یا وکیل او باید محل کار فعلی زوج را شناسایی کرده و اطلاعات دقیق مربوط به کارفرما را به واحد اجرای احکام ارائه دهند. سپس، درخواست کتبی برای توقیف حقوق زوج بابت مهریه را به این واحد تسلیم کنند.
4. مرحله 4: ابلاغ دستور توقیف به کارفرما و شروع کسر حقوق: واحد اجرای احکام، دستور توقیف حقوق را به کارفرمای زوج ابلاغ می کند. کارفرما از تاریخ ابلاغ، مکلف است طبق حکم دادگاه، بخش مشخصی از حقوق و مزایای مستمر زوج را کسر کرده و ماهانه به حساب اعلام شده توسط واحد اجرا واریز کند تا به زوجه پرداخت شود.

از طریق اجرای ثبت

این روش سریع تر است و در صورتی قابل استفاده است که مهریه در سند ازدواج به صورت «عندالمطالبه» ثبت شده باشد و مهریه از نوع سکه یا وجه نقد باشد. در این روش نیازی به طرح دعوا در دادگاه و صدور حکم قضایی نیست.

1. مرحله 1: مراجعه به دفترخانه ثبت ازدواج و درخواست صدور اجراییه: زوجه به دفترخانه ازدواجی که عقد نکاح در آن ثبت شده است، مراجعه می کند و درخواست صدور اجراییه مهریه را می دهد.
2. مرحله 2: ارجاع پرونده به اجرای ثبت و شناسایی محل کار زوج: پرونده اجراییه به واحد اجرای ثبت محل ارسال می شود. زوجه باید اطلاعات محل کار زوج را به واحد اجرای ثبت ارائه دهد.
3. مرحله 3: درخواست توقیف حقوق به اجرای ثبت: زوجه درخواست کتبی خود را برای توقیف حقوق و مزایای زوج به واحد اجرای ثبت تقدیم می کند.
4. مرحله 4: ابلاغ دستور توقیف به کارفرما و آغاز کسر: اجرای ثبت، دستور توقیف حقوق را به کارفرمای زوج ابلاغ می کند و کارفرما موظف است طبق دستور، مبالغ مربوطه را کسر و به حساب اجرای ثبت واریز کند.

مدت زمان تقریبی این فرآیند

مدت زمان لازم برای توقیف حقوق و مزایا بابت مهریه، به عوامل متعددی بستگی دارد. در مسیر دادگاه، فرآیند ممکن است از چند ماه تا یک سال (بسته به طولانی شدن مراحل دادرسی و قطعیت حکم) به طول بینجامد. در مسیر اجرای ثبت، معمولاً فرآیند سریع تر است و ممکن است بین یک تا سه ماه زمان ببرد، به خصوص اگر محل کار زوج به سرعت شناسایی شود و ابلاغ به کارفرما بدون مشکل انجام پذیرد. سرعت عمل زوجه یا وکیل او در پیگیری مراحل، جمع آوری اطلاعات دقیق و ارائه صحیح مدارک، نقش کلیدی در کاهش این مدت زمان ایفا می کند.

نمونه های کاربردی: دادخواست ها و درخواست ها

برای روشن شدن فرآیندهای حقوقی مربوط به توقیف حقوق بابت مهریه، در این بخش به نمونه های کاربردی از درخواست ها و دادخواست ها اشاره می کنیم که هم زوجه و هم زوج ممکن است به آن ها نیاز پیدا کنند.

نمونه درخواست زوجه/وکیل برای توقیف حقوق بابت مهریه

این درخواست معمولاً پس از صدور اجراییه (چه از دادگاه و چه از اجرای ثبت) به مرجع صادرکننده اجراییه ارائه می شود.

خواهان: [نام کامل زوجه]
خوانده: [نام کامل زوج]
موضوع: درخواست توقیف حقوق بابت مهریه

ریاست محترم واحد اجرای احکام [نام مرجع قضایی/ثبتی، مثال: دادگاه خانواده تهران / اداره اجرای ثبت اسناد]

با سلام و احترام،
به استحضار می رساند اینجانب [نام زوجه]، خواهان پرونده اجرایی به کلاسه [شماره پرونده اجرایی] که منجر به صدور اجراییه شماره [شماره اجراییه] در خصوص مطالبه مهریه از آقای [نام زوج] شده است، بدین وسیله به اطلاع می رساند که محکوم علیه (زوج) در [نام شرکت/سازمان/اداره] به آدرس [آدرس دقیق محل کار زوج] مشغول به کار می باشد.
لذا مستند به ماده 96 و 97 قانون اجرای احکام مدنی، از آن مقام محترم تقاضا دارم دستور مقتضی جهت توقیف [یک چهارم/یک سوم – بر اساس وضعیت تأهل و فرزند] از حقوق و مزایای مستمر نامبرده و واریز آن به حساب این اجرا جهت پرداخت به اینجانب صادر و به محل کار ایشان ابلاغ فرمایید.

با تشکر و احترام،
[امضا و تاریخ]

نمونه دادخواست اعسار از پرداخت مهریه و تقسیط (از سوی زوج)

زمانی که زوج محکوم به پرداخت مهریه می شود و توانایی پرداخت یکجای آن را ندارد، می تواند دادخواست اعسار (ناتوانی مالی) از پرداخت مهریه را تقدیم دادگاه کند. هدف از این دادخواست، تقسیط مهریه است، نه توقف کسر از حقوق بابت مهریه.

توضیح هدف دادخواست اعسار: دادخواست اعسار به دادگاه کمک می کند تا با بررسی وضعیت مالی زوج، میزان توانایی او در پرداخت اقساط مهریه را تعیین کند. صدور حکم اعسار و تقسیط، به زوج این امکان را می دهد که مابقی مهریه را به صورت اقساطی پرداخت کند. اما این حکم، تغییری در قاعده کسر یک چهارم یا یک سوم از حقوق مستمر او ایجاد نمی کند و این کسر ادامه خواهد داشت. به عبارت دیگر، کسر حقوق خود به عنوان بخشی از اقساط مهریه یا پیش قسط آن محسوب می شود.

خواهان: [نام کامل زوج]
خوانده: [نام کامل زوجه]
خواسته: رسیدگی و صدور حکم اعسار از پرداخت محکوم به (مهریه) و تقسیط آن

دلائل و منضمات دادخواست:
1. تصویر مصدق سند ازدواج
2. تصویر مصدق دادنامه قطعی محکومیت به پرداخت مهریه (در صورت وجود)
3. فیش حقوقی صادره از سازمان متبوع (محل کار)
4. لیست اموال و دارایی ها (استشهادیه محلی، گواهی بانکی)
5. شهادت شهود (حداقل دو شاهد مطلع از وضعیت مالی خواهان)

ریاست محترم [نام دادگاه، مثال: دادگاه خانواده تهران]

با سلام و احترام،
به استحضار می رساند اینجانب [نام زوج]، به موجب دادنامه شماره [شماره دادنامه] صادره از شعبه محترم [شماره شعبه] دادگاه خانواده، محکوم به پرداخت [تعداد] سکه تمام بهار آزادی بابت مهریه همسر سابق/فعلی ام (خوانده) شده ام.
با توجه به وضعیت مالی اینجانب که هیچ گونه دارایی منقول یا غیرمنقول دیگری جز [ذکر اموال موجود، مثلاً یک دستگاه خودرو قدیمی یا حساب بانکی با موجودی ناچیز] و حقوق ماهانه از محل اشتغال در [نام محل کار] ندارم، توانایی پرداخت یکجای مهریه مذکور را نداشته و قادر به تأمین معاش خود و افراد تحت تکفل (در صورت وجود) نیز نمی باشم.
همچنین، در حال حاضر [میزان کسر حقوق، مثلاً یک چهارم/یک سوم] از حقوق اینجانب جهت پرداخت مهریه کسر می گردد که با وجود این کسر، مخارج زندگی برایم دشوار است.
لذا با استناد به مدارک و شهادت شهود پیوست، استدعای رسیدگی و صدور حکم اعسار از پرداخت یکجای مهریه و تقسیط آن به میزان متناسب با توان مالی اینجانب را دارم.

با تشکر و احترام،
[امضا و تاریخ]

آیا امکان رفع توقیف حقوق بابت مهریه وجود دارد؟

پاسخ صریح به این سوال این است که خیر، امکان رفع توقیف یک چهارم یا یک سوم حقوق که به موجب قانون برای مهریه کسر می شود، به راحتی وجود ندارد و در حالت عادی چنین چیزی اتفاق نمی افتد. این بخش از حقوق به عنوان یک حق قانونی برای زوجه تعیین شده و تا زمان تسویه کامل مهریه (حتی به صورت اقساطی) یا حصول یک توافق جدید و رسمی بین زوجین که منجر به انصراف از مطالبه یا بخشش مهریه شود، کسر خواهد شد.

تفاوت این نوع توقیف با توقیف سایر اموال در ماهیت آن است. توقیف اموال منقول یا غیرمنقول ممکن است در شرایطی مانند ارائه وثیقه مناسب، پرداخت دین، یا اثبات مالکیت شخص ثالث رفع توقیف شود. اما کسر مستمر از حقوق برای مهریه، بخشی از فرآیند اجرای حکم یا اجراییه مهریه است و به منزله پرداخت اقساطی مهریه تلقی می شود. این مبلغ در هر صورت از زوج کسر و به زوجه پرداخت می گردد تا دین مهریه به تدریج ادا شود.

تنها حالاتی که توقیف حقوق بابت مهریه متوقف می شود، عبارتند از:

• پرداخت کامل مهریه: زمانی که کل مبلغ مهریه (یا باقیمانده آن) توسط زوج پرداخت شود.
• مصالحه یا بخشش مهریه: اگر زوجین به توافقی جدید برسند که زوجه مهریه را ببخشد یا با پرداخت مبلغی کمتر یا به روشی دیگر از ادامه مطالبه منصرف شود. این توافق باید به صورت رسمی و قانونی (مثلاً در دفتر اسناد رسمی یا ضمن صورتجلسه دادگاه) ثبت شود.
• فوت زوج: با فوت زوج، دین مهریه از دارایی های باقیمانده او (ترکه) قابل وصول خواهد بود و کسر از حقوق او متوقف می شود.

بنابراین، زوج باید بداند که پس از صدور حکم توقیف حقوق، چاره ای جز پرداخت این مبلغ به صورت ماهانه تا پایان مهریه یا توافق با زوجه ندارد و هیچ دفاع یا اقدامی (مانند دادخواست اعسار) نمی تواند مانع کسر این بخش از حقوق شود، بلکه صرفاً می تواند نحوه پرداخت مابقی مهریه را تقسیط کند.

نکات حقوقی مهم و مشاوره های تخصصی

فرآیندهای حقوقی مربوط به مهریه و توقیف حقوق، دارای پیچیدگی ها و ظرافت های خاصی است که عدم آگاهی از آن ها می تواند به تضییع حقوق یکی از طرفین منجر شود. در ادامه، به برخی نکات حقوقی مهم و مشاوره های تخصصی اشاره می شود که در این مسیر راهگشا خواهند بود:

1. اهمیت سرعت عمل و دقت در پیگیری های قانونی: به ویژه برای زوجه، سرعت در شناسایی محل کار زوج و ارائه اطلاعات دقیق به مراجع قضایی یا ثبتی می تواند در تسریع فرآیند توقیف حقوق بسیار مؤثر باشد. هرگونه تأخیر ممکن است به زوج فرصت جابه جایی اموال یا تغییر محل کار را بدهد.
2. نقش کلیدی وکیل متخصص خانواده: با توجه به جنبه های فنی و حقوقی موضوع، بهره گیری از مشاوره و خدمات یک وکیل متخصص در امور خانواده و مهریه، می تواند به طور چشمگیری در پیشبرد صحیح و سریع پرونده مؤثر باشد. وکیل با اشراف به قوانین و رویه های قضایی، می تواند بهترین مسیر اقدام را انتخاب کرده، از بروز اشتباهات جلوگیری کند و حقوق موکل خود را به بهترین شکل ممکن احقاق نماید.
3. تغییر شغل و ادامه توقیف حقوق: اگر زوج پس از توقیف حقوق، شغل خود را تغییر دهد، این امر به معنای رفع توقیف نیست. زوجه باید محل کار جدید زوج را شناسایی و با اطلاع رسانی به واحد اجرای احکام یا ثبت، درخواست ابلاغ مجدد دستور توقیف به کارفرمای جدید را ارائه دهد. این فرآیند ممکن است نیاز به پیگیری مجدد داشته باشد.
4. توقیف حقوق از چندین شغل: در صورتی که زوج در چندین محل مشغول به کار باشد، توقیف حقوق می تواند از هر یک از محل های کار او صورت گیرد، البته با رعایت سقف قانونی (یک چهارم یا یک سوم). یعنی مجموع کسورات از همه مشاغل نباید از حد قانونی مقرر فراتر رود. واحد اجرا پس از استعلام، ممکن است دستور توقیف را به چندین کارفرما ابلاغ کند یا از حقوق پردرآمدترین شغل کسر کند.
5. تأثیر بدهی های دیگر بر کسر مهریه: بله، بدهی های دیگر زوج می تواند بر میزان قابل کسر برای مهریه تأثیر بگذارد، به خصوص اگر این بدهی ها شامل کسورات قانونی (مانند مالیات معوقه یا اقساط صندوق بازنشستگی) یا نفقه معوقه باشد. در مواردی که حقوق فرد تا سقف قانونی به دلایل دیگری (مانند نفقه همسر و فرزندان) توقیف شده باشد، مهریه در اولویت بعدی قرار می گیرد.
6. تکلیف عیدی و پاداش در صورت توقیف حقوق: همان طور که پیش تر گفته شد، عیدی، پاداش های موردی، اضافه کار و حق مأموریت جزو حقوق و مزایای مستمر محسوب نمی شوند و بنابراین، توقیف حقوق برای مهریه شامل این موارد نمی شود. زوجه نمی تواند به طور مستقیم این مبالغ را از کارفرما مطالبه کند. با این حال، زوجه می تواند به محض واریز این مبالغ به حساب زوج، نسبت به توقیف حساب بانکی او (در صورت وجود مانده کافی) اقدام کند.
7. امکان توقیف کل حقوق توسط زوجه: قانون به هیچ عنوان اجازه توقیف کل حقوق را برای مهریه نمی دهد و همواره حداکثری (یک چهارم یا یک سوم) را تعیین کرده است تا حداقل معیشت زوج تأمین شود.
8. نحوه توقیف حقوق کارگران فصلی یا پروژه ای: توقیف حقوق کارگران فصلی یا پروژه ای به دلیل ماهیت نامنظم درآمد، پیچیدگی بیشتری دارد. در این موارد، ممکن است دادگاه یا اجرای ثبت به جای توقیف حقوق ماهانه، دستور به توقیف مبالغ مشخصی از هر پرداخت (مثلاً در پایان پروژه) یا توقیف سایر اموال (در صورت شناسایی) بدهد.

نتیجه گیری: آگاهی، کلید احقاق حقوق

مهریه به عنوان یک حق مالی مهم برای زن، در قوانین ایران از جایگاه ویژه ای برخوردار است و توقیف حقوق و مزایای زوج، یکی از مؤثرترین روش ها برای وصول آن به شمار می رود. همان طور که در این مقاله به تفصیل بیان شد، میزان کسر از حقوق بابت مهریه بسته به وضعیت تأهل و داشتن فرزند متفاوت بوده و برای کارکنان دولتی و خصوصی یک چهارم یا یک سوم و برای بازنشستگان همواره یک چهارم حقوق و مزایای مستمر (پس از کسورات قانونی) است.

شناخت دقیق مفاهیمی چون «حقوق و مزایای مستمر» و تمایز آن با مزایای غیرمستمر و کسورات اختیاری، همچنین آگاهی از مواد قانونی مربوطه (به ویژه مواد 96 و 97 قانون اجرای احکام مدنی) و آراء دیوان عدالت اداری، برای هر دو طرف دعوای مهریه ضروری است. فرآیند گام به گام مطالبه مهریه از طریق دادگاه یا اجرای ثبت، مستلزم دقت، پیگیری مستمر و ارائه اطلاعات صحیح است.

در نهایت، با توجه به پیچیدگی های قانونی و حساسیت های اجتماعی پیرامون مسائل خانواده، توصیه اکید می شود که هم زوج و هم زوجه در این مسیر از مشاوره و خدمات حقوقی وکلای متخصص در امور خانواده بهره مند شوند. آگاهی کامل از حقوق و تعهدات قانونی، کلید اتخاذ تصمیمات آگاهانه، جلوگیری از تضییع حقوق و دستیابی به بهترین نتایج در این فرآیند خواهد بود.