نمونه گواهی برگه انحصار وراثت

گواهی انحصار وراثت یک سند قانونی و بسیار حیاتی است که رابطه وراث با متوفی، تعداد وراث، و سهم الارث هر یک را به صورت رسمی تعیین می کند. این گواهی برای هرگونه اقدام حقوقی و مالی مرتبط با اموال متوفی، از جمله انتقال دارایی ها و دریافت مطالبات، ضروری است.

پس از فوت یک عزیز، علاوه بر غم از دست دادن، فرآیندهای قانونی متعددی پیش روی بازماندگان قرار می گیرد که یکی از مهم ترین و اساسی ترین آن ها، اخذ گواهی انحصار وراثت است. این سند حقوقی نه تنها سندی برای شناسایی رسمی ورثه به شمار می رود، بلکه کلید گشایش تمامی گره های مالی و ملکی متوفی محسوب می شود. بدون در دست داشتن این گواهی، ورثه قادر به انجام هیچ یک از امور مرتبط با دارایی های به جا مانده نخواهند بود، از جمله انتقال سند ملک، برداشت وجوه از حساب های بانکی، یا حتی پیگیری حقوق بازنشستگی متوفی. اهمیت این برگه به اندازه ای است که می توان آن را قلب تپنده فرآیند تقسیم ترکه و حل و فصل امور وراثتی دانست.

در این راهنمای جامع، ما قصد داریم تمامی جنبه های مرتبط با گواهی انحصار وراثت را، از تعریف و انواع آن گرفته تا مراحل گام به گام دریافت، مدارک مورد نیاز و ارائه نمونه های عملی از فرم ها و گواهی نهایی، به صورت کاملاً دقیق و قابل فهم برای شما شرح دهیم. هدف این است که شما با مطالعه این مقاله، دیدی شفاف و عملیاتی نسبت به این فرآیند پیدا کرده و بتوانید با اطمینان خاطر، گام های لازم را بردارید.

گواهی انحصار وراثت چیست و چرا به آن نیاز دارید؟

گواهی انحصار وراثت، سندی رسمی و لازم الاجراست که توسط مراجع قضایی (شورای حل اختلاف) صادر می شود. این گواهی به طور قانونی مشخص می کند که چه کسانی و به چه نسبتی از متوفی ارث می برند. در واقع، این سند نقشه راهی است برای تعیین هویت قانونی وراث و سهم هر یک از آن ها از دارایی ها و بدهی های متوفی.

کاربرد این گواهی فراتر از یک اعلام رسمی است؛ این سند مبنای تمامی اقدامات حقوقی و مالی مرتبط با ترکه (دارایی های به جا مانده از متوفی) است. برای مثال، اگر قصد انتقال سند ملک، فروش خودرو، برداشت سپرده های بانکی، دریافت سهام متوفی از بورس، یا حتی پیگیری بدهی های وی را داشته باشید، ارائه این گواهی به مراجع ذیربط، الزامی است. بدون آن، هیچ یک از این اقدامات امکان پذیر نخواهد بود و فرآیند تصفیه و تقسیم ترکه در بن بست قرار خواهد گرفت.

انواع گواهی انحصار وراثت: محدود و نامحدود

گواهی انحصار وراثت بر اساس ارزش دارایی های متوفی، به دو دسته اصلی تقسیم می شود:

• گواهی انحصار وراثت محدود: این نوع گواهی برای مواردی صادر می شود که ارزش کل ترکه (دارایی های متوفی) طبق قانون در سال جاری، مبلغ مشخصی (برای مثال در سال ۱۴۰۳ این مبلغ ۱۰۰ میلیون تومان است، که البته این سقف ریالی سالانه تغییر می کند) باشد. در این حالت، نیازی به انتشار آگهی در روزنامه های کثیرالانتشار نیست و فرآیند صدور گواهی سریع تر انجام می شود.
• گواهی انحصار وراثت نامحدود: زمانی که ارزش کل ترکه متوفی بیش از سقف تعیین شده برای انحصار وراثت محدود باشد، باید برای دریافت گواهی انحصار وراثت نامحدود اقدام کرد. در این نوع، پس از ثبت دادخواست، شورای حل اختلاف موظف است در یک روزنامه کثیرالانتشار آگهی صادر کند تا اگر شخص دیگری ادعای وراثت یا طلبکاری دارد، ظرف یک ماه از تاریخ انتشار آگهی، به شورا مراجعه و ادعای خود را مطرح کند. پس از پایان این مهلت و در صورت عدم اعتراض، گواهی نامحدود صادر خواهد شد.

در جدول زیر، تفاوت های کلیدی این دو نوع گواهی را مشاهده می کنید:

ویژگی	گواهی انحصار وراثت محدود	گواهی انحصار وراثت نامحدود
ارزش ترکه	تا سقف معین (مثلاً ۱۰۰ میلیون تومان در ۱۴۰۳)	بیش از سقف معین
نیاز به آگهی در روزنامه	خیر	بله (یک نوبت)
مدت زمان صدور	کوتاه تر (حدود ۲ تا ۳ هفته)	طولانی تر (حداقل یک ماه پس از آگهی)
پیچیدگی فرآیند	کمتر	بیشتر

مرجع صالح برای درخواست گواهی انحصار وراثت

بر اساس قوانین جاری کشور، مرجع قانونی و صالح برای رسیدگی به درخواست صدور گواهی انحصار وراثت، شورای حل اختلاف است. اما نکته مهم اینجاست که کدام شورای حل اختلاف؟ برای این کار، باید به شورای حل اختلافی مراجعه کنید که متوفی آخرین اقامتگاه دائمی خود را در حوزه قضایی آن داشته است.

برای مثال، اگر متوفی در تهران زندگی می کرده، ورثه باید به شورای حل اختلاف مربوط به آخرین منطقه اقامتی او در تهران مراجعه کنند. تعیین آخرین اقامتگاه متوفی بر اساس محل سکونت ثبت شده در شناسنامه و یا اظهارنامه مالیاتی (در گذشته) یا سایر مدارک رسمی صورت می گیرد. این قانون برای جلوگیری از سردرگمی و تمرکز پرونده ها در یک مرجع مشخص وضع شده است. در حال حاضر، تمامی درخواست ها از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به شورای حل اختلاف مربوطه ارجاع داده می شوند.

مدارک لازم برای اخذ گواهی انحصار وراثت

گردآوری دقیق و کامل مدارک، اولین و شاید مهم ترین گام در فرآیند اخذ گواهی انحصار وراثت است. نقص در هر یک از این مدارک می تواند باعث طولانی شدن و به تعویق افتادن مراحل شود. در ادامه، لیست کاملی از مدارک مورد نیاز به همراه توضیحات تکمیلی ارائه شده است:

1. گواهی فوت متوفی: این گواهی توسط اداره ثبت احوال صادر می شود و تاریخ و علت فوت را مشخص می کند.
2. شناسنامه و کارت ملی متوفی: اصل و کپی تمامی صفحات شناسنامه و پشت و روی کارت ملی متوفی.
3. شناسنامه و کارت ملی تمامی وراث: اصل و کپی تمامی صفحات شناسنامه و پشت و روی کارت ملی برای هر یک از ورثه (شامل فرزندان، همسر، پدر و مادر).
4. عقدنامه دائم (برای همسر متوفی): در صورتی که متوفی همسر دائم داشته است، اصل و کپی عقدنامه برای اثبات رابطه زوجیت ضروری است.
5. استشهادیه محضری: این مدرک یکی از حساس ترین و حیاتی ترین بخش های درخواست است. استشهادیه برگه ای است که در آن حداقل سه شاهد، تحت سوگند، شهادت می دهند که متوفی فوت کرده، آخرین محل اقامت او کجا بوده و چه کسانی وراث بلافصل او هستند.

• تعداد شهود و شرایط آن ها: برای تنظیم استشهادیه، نیاز به سه شاهد است که متوفی و ورثه را بشناسند، محجور نباشند، سابقه کیفری موثر نداشته باشند و نفع شخصی در ترکه نداشته باشند.
• لزوم تأیید امضاء حداقل یک شاهد در دفترخانه: طبق قانون، امضای حداقل یکی از سه شاهد باید در یکی از دفاتر اسناد رسمی توسط سردفتر تأیید شود. سردفتر قبل از تأیید، مندرجات استشهادیه را برای شاهد قرائت می کند.
• نکته مهم: تفاوت استشهادیه برای وراث طبقه اول با سایر طبقات: فرم استشهادیه برای وراث طبقه اول (پدر، مادر، همسر و فرزندان) با وراث طبقات بعدی (برادر، خواهر، عمو، دایی و…) کمی متفاوت است. بنابراین، هنگام مراجعه به دفترخانه برای دریافت فرم، حتماً مشخص کنید که متوفی دارای ورثه از کدام طبقه است.

وصیت نامه رسمی یا عادی: در صورت وجود وصیت نامه، ارائه آن (در صورتی که معتبر باشد) برای تعیین سهم الارث و نحوه تقسیم ترکه ضروری است.

نکته مهم: عدم نیاز به گواهی مالیات بر ارث برای اخذ گواهی از سال 1395: پیش از سال ۱۳۹۵، یکی از مدارک ضروری برای اخذ گواهی انحصار وراثت، گواهی مالیات بر ارث بود. اما با تغییرات قانونی که در این سال اعمال شد، دیگر برای صرف دریافت گواهی انحصار وراثت، نیازی به ارائه گواهی پرداخت مالیات بر ارث نیست. پرداخت مالیات بر ارث به مرحله بعد و هنگام انتقال دارایی ها موکول شده است.

گام به گام: مراحل دریافت گواهی انحصار وراثت

فرآیند دریافت گواهی انحصار وراثت، با رعایت ترتیب خاصی از مراحل انجام می شود که هر یک از اهمیت ویژه ای برخوردارند. در ادامه، این مراحل را به صورت گام به گام شرح می دهیم:

1. گام 1: گردآوری و تهیه مدارک اولیه:

   اولین قدم، جمع آوری تمامی مدارکی است که در بخش قبل به آن ها اشاره شد. این مدارک شامل گواهی فوت، شناسنامه ها و کارت ملی متوفی و وراث، و عقدنامه همسر (در صورت وجود) است. اطمینان حاصل کنید که تمامی مدارک اصل و کپی های لازم را داشته باشند.

2. گام 2: تنظیم و تکمیل استشهادیه محضری و تأیید امضای شهود:

   همانطور که توضیح داده شد، باید فرم استشهادیه را از دفترخانه اسناد رسمی تهیه و توسط سه شاهد واجد شرایط تکمیل و امضا شود. سپس، حداقل امضای یک شاهد باید در همان دفترخانه به تأیید سردفتر برسد. دقت کنید که مشخصات متوفی و وراث به درستی و بدون قلم خوردگی ثبت شود.

3. گام 3: مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت دادخواست:

   پس از آماده سازی تمامی مدارک، یکی از وراث یا وکیل قانونی آن ها باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کند. در این دفاتر، درخواست (دادخواست) صدور گواهی انحصار وراثت به همراه مدارک پیوست ثبت و به شورای حل اختلاف صالح (آخرین محل اقامت متوفی) ارسال می شود. نحوه پر کردن فرم دادخواست توسط کارشناسان دفاتر خدمات الکترونیک قضایی راهنمایی می شود.

4. گام 4: انتشار آگهی در روزنامه کثیرالانتشار (فقط برای انحصار وراثت نامحدود):

   اگر درخواست شما مربوط به انحصار وراثت نامحدود باشد (ارزش ترکه بیش از حد نصاب قانونی)، شورای حل اختلاف دستور می دهد که یک نوبت آگهی در یکی از روزنامه های کثیرالانتشار منتشر شود. این آگهی به مدت یک ماه فرصت می دهد تا در صورت وجود وارث یا طلبکار دیگر، مراجعه و ادعای خود را مطرح کند. تا پایان این مهلت، پرونده در حالت انتظار باقی می ماند.

5. گام 5: رسیدگی شورای حل اختلاف و تشکیل جلسه (در صورت لزوم):

   پس از ثبت دادخواست و در صورت نیاز، شورای حل اختلاف ممکن است برای بررسی صحت مدارک یا شنیدن اظهارات شهود و وراث، جلسه ای تشکیل دهد. در بسیاری از موارد و در صورت تکمیل بودن مدارک، نیازی به حضور فیزیکی در جلسه نیست و رسیدگی به صورت غیرحضوری انجام می شود.

6. گام 6: صدور گواهی انحصار وراثت:

   پس از طی شدن مراحل فوق و اطمینان از صحت اطلاعات و عدم وجود اعتراض یا ادعای جدید (در انحصار وراثت نامحدود)، شورای حل اختلاف اقدام به صدور گواهی انحصار وراثت می کند. این گواهی به نام متقاضی صادر شده و در آن مشخصات متوفی، تاریخ فوت، اسامی و مشخصات کامل وراث و سهم الارث قانونی هر یک از آن ها به روشنی درج می شود.

نمونه استشهادیه انحصار وراثت: فرمی که مسیر شما را هموار می کند!

استشهادیه محضری، همانطور که پیش تر ذکر شد، از اسناد کلیدی در فرآیند انحصار وراثت است. این فرم باید توسط سه شاهد امضا شده و توسط دفترخانه اسناد رسمی تأیید شود. در ادامه، یک نمونه کامل و دقیق از متن استشهادیه محضری ارائه شده است:

به گواهی می طلبم خانم ها و آقایانی را که آگاه هستند شادروان [نام و نام خانوادگی متوفی] فرزند [نام پدر متوفی]، متولد [تاریخ تولد متوفی]، به شماره شناسنامه [شماره شناسنامه متوفی] صادره از [محل صدور شناسنامه متوفی]، در تاریخ [تاریخ فوت متوفی] در شهر [نام شهری که متوفی در آن فوت کرده]، و آخرین اقامتگاه دائمی خود در [آدرس کامل آخرین اقامتگاه متوفی] درگذشته است و هنگام فوت:

الف: (تعداد [تعداد پسر]) پسر/پسران داشته/نداشته به نام/نام های: [نام و نام خانوادگی پسر/پسران].
ب: (تعداد [تعداد دختر]) دختر/دختران داشته/نداشته به نام/نام های: [نام و نام خانوادگی دختر/دختران].
پ: (تعداد [تعداد همسر]) همسر دائمي داشته/نداشته به نام/نام های: [نام و نام خانوادگی همسر/همسران].
ت: مادر داشته/نداشته به نام: [نام و نام خانوادگی مادر].
ث: پدر داشته/نداشته به نام: [نام و نام خانوادگی پدر].

و وراث دیگری غیر از افراد نامبرده بالا ندارد و در موقع فوت مذهب متوفی [مذهب متوفی] بوده و دارائی او کمتر/بیشتر از مبلغ [مبلغ تخمینی دارایی متوفی] میلیون ریال بوده است تا اطلاعات خود را در این برگ بنویسند.

امضاء متقاضی
[نام و نام خانوادگی متقاضی وراث]

---

1- گواه اول:
اینجانب [نام] [نام خانوادگی]، شغل [شغل گواه]، سن [سن گواه]، شماره شناسنامه [شماره شناسنامه گواه]، صادره از [محل صدور شناسنامه گواه]، فرزند [نام پدر گواه]، که با خانواده [نام متوفی] از نزدیک آشنا هستم ولی رابطه خویشاوندی با درگذشته و بازماندگان او ندارم و فاقد محکومیت کیفری می باشم، خداوند متعال را در نظر گرفته سوگند یاد می کنم که جز به راستی چیزی نگویم و با علم به مقررات و مجازات گواهی دروغ بشرحی که در پشت این ورقه نوشته شده است و التزام به راستگویی مراتب بالا را کلاً گواهی می کنم.
امضاء گواه

---

2- گواه دوم:
اینجانب [نام] [نام خانوادگی]، شغل [شغل گواه]، سن [سن گواه]، شماره شناسنامه [شماره شناسنامه گواه]، صادره از [محل صدور شناسنامه گواه]، فرزند [نام پدر گواه]، که با خانواده [نام متوفی] از نزدیک آشنا هستم ولی رابطه خویشاوندی با درگذشته و بازماندگان او ندارم و فاقد محکومیت کیفری می باشم، خداوند متعال را در نظر گرفته سوگند یاد می کنم که جز به راستی چیزی نگویم و با علم به مقررات و مجازات گواهی دروغ بشرحی که در پشت این ورقه نوشته شده است و التزام به راستگویی مراتب بالا را کلاً گواهی می کنم.
امضاء گواه

---

3- گواه سوم:
اینجانب [نام] [نام خانوادگی]، شغل [شغل گواه]، سن [سن گواه]، شماره شناسنامه [شماره شناسنامه گواه]، صادره از [محل صدور شناسنامه گواه]، فرزند [نام پدر گواه]، که با خانواده [نام متوفی] از نزدیک آشنا هستم ولی رابطه خویشاوندی با درگذشته و بازماندگان او ندارم و فاقد محکومیت کیفری می باشم، خداوند متعال را در نظر گرفته سوگند یاد می کنم که جز به راستی چیزی نگویم و با علم به مقررات و مجازات گواهی دروغ بشرحی که در پشت این ورقه نوشته شده است و التزام به راستگویی مراتب بالا را کلاً گواهی می کنم.
امضاء گواه

توضیح جزء به جزء هر بخش استشهادیه:

• بخش بالای استشهادیه: در این بخش، اطلاعات کامل متوفی از جمله نام و نام خانوادگی، نام پدر، تاریخ تولد، شماره شناسنامه، محل صدور و تاریخ و محل فوت به همراه آخرین نشانی اقامتگاه وی درج می شود. سپس، نام و تعداد وراث طبقه اول (فرزندان، همسر، پدر و مادر) با دقت ذکر می گردد تا هیچ ابهامی در شناسایی وراث وجود نداشته باشد. مذهب متوفی نیز از موارد مهمی است که باید ذکر شود، زیرا در برخی موارد سهم الارث بر اساس مذهب تعیین می شود. همچنین، میزان تقریبی دارایی برای تشخیص نوع انحصار وراثت (محدود یا نامحدود) اهمیت دارد.
• بخش گواهان: هر سه شاهد باید مشخصات کامل خود شامل نام، نام خانوادگی، شغل، سن، شماره شناسنامه، محل صدور و نام پدر را درج کنند. نکته مهم این است که گواهان باید تأکید کنند که با خانواده متوفی آشنایی نزدیک دارند اما رابطه خویشاوندی با متوفی یا بازماندگان او ندارند و فاقد هرگونه محکومیت کیفری هستند. این شرایط به منظور تضمین بی طرفی و صداقت گواهی دهندگان است. عبارت با علم به مقررات و مجازات گواهی دروغ نشان دهنده آگاهی گواهان از عواقب قانونی شهادت کذب است.

برای دانلود فرم استشهادیه انحصار وراثت (فایل PDF و Word قابل ویرایش)، می توانید از لینک های مربوطه در وبسایت استفاده کنید.

مجازات شهادت دروغ در انحصار وراثت

قانون گذار برای شهادت دروغ در امور مربوط به انحصار وراثت، مجازات های سنگینی در نظر گرفته است تا از تضییع حقوق ورثه واقعی جلوگیری کند و فرآیند را بر مبنای صداقت پیش ببرد:

ماده 10 قانون انحصار وراثت: هر شاهدی که در موضوع تحصیل تصدیق وراثت برخلاف حقیقت شهادت دهد برای شهادت دروغ تعقیب و به مجازاتی که برای این جرم مقرر است محکوم خواهد شد.

ماده 218 قانون مجازات عمومی (سابق و معادل آن در قوانین فعلی): هر کس اعم از شهود و مطلعین و مميزين و اهل خبر، در امور حقوقي شهادت دروغ بدهد و يا عامداً برخلاف واقع اظهار عقيده كند كه در حكم محكمه مؤثر گردد، خواه كتبي، خواه شفاهي، به حبس تأديبي از يازده روز الي يكسال محكوم مي شود و اگر در ازاء شهادت دروغ يا اظهار عقيده برخلاف واقع وجه يا مالي گرفته باشد علاوه بر مجازات فوق به تأديه دو برابر آنچه كه گرفته است محکوم می شود.

این مواد قانونی به وضوح نشان می دهند که شهادت دروغ در این فرآیند جرم محسوب شده و عواقب قانونی جدی برای فرد شهادت دهنده در پی خواهد داشت. هدف این قوانین، حفظ حقوق وراث و جلوگیری از هرگونه سوءاستفاده یا فریب در تقسیم ترکه است.

شرایط و موانع شهادت شهود

نه تنها شهادت دروغ جرم است، بلکه هر کسی نیز نمی تواند به عنوان شاهد در فرآیند انحصار وراثت شهادت دهد. قانون شرایط خاصی را برای شهود تعیین کرده است تا از اعتبار شهادت اطمینان حاصل شود:

در موارد زیر، گواه باید از دادن گواهی خودداری کند:

• در صورتی که بین گواه و یکی از اصحاب دعوی قرابت نسبی یا سببی تا درجه سوم از طبقه دوم باشد (مانند خواهرزاده، برادرزاده، عمو، عمه و…).
• در صورتی که بین گواه و کسی که گواه به ضرر او داده می شود، دعوی مدنی یا جزایی فعلاً مطرح باشد و یا دعوی جزایی سابقاً مطرح بوده و هنوز 5 سال در صورت جنایی بودن و 2 سال در صورت جنحه از صدور حکم قطعی نگذشته باشد.
• در صورتی که بین گواه و یکی از اصحاب دعوی سمت خادم و مخدومی باشد (مانند کارفرما و کارمند).

ماده 1313 قانون مدنی (شهادت اشخاص زیر پذیرفته نمی شود):

• محکومین به مجازات جنایی.
• محکومیت به امر جنحه که محکمه در حکم خود آن ها را از حق شهادت دادن در محاکم محروم کرده باشد.
• اشخاص ولگرد و کسانی که تکدی را شغل خود قرار دهند.
• اشخاص معروف به فساد اخلاق.
• کسانی که نفع شخصی در دعوی داشته باشند.
• شهادت دیوانه در حال دیوانگی.

این شرایط به منظور تضمین سلامت و اعتبار شهادت در مراجع قضایی است تا حقوق افراد به درستی استیفا شود.

نمونه دادخواست صدور گواهی انحصار وراثت: چگونه درخواست خود را ثبت کنید؟

دادخواست، سند رسمی است که از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به شورای حل اختلاف تقدیم می شود. این دادخواست باید حاوی اطلاعات دقیق خواهان (متقاضی)، خواندگان (سایر وراث)، و خواسته باشد. در اینجا یک نمونه از متن دادخواست صدور گواهی انحصار وراثت آورده شده است:

به نام خدا

ریاست محترم شورای حل اختلاف شهرستان [نام شهرستان محل اقامت متوفی]

با سلام و عرض ادب و احترام،

احتراما به استحضار می رساند:

خواهان:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی یکی از وراث یا ذینفع]
نام پدر: [نام پدر خواهان]
کد ملی: [کد ملی خواهان]
شماره شناسنامه: [شماره شناسنامه خواهان]
محل اقامت: [آدرس کامل محل اقامت خواهان]

خواندگان: (سایر وراث متوفی)
1. نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی وارث ۱]، نام پدر: [نام پدر وارث ۱]، کد ملی: [کد ملی وارث ۱]، محل اقامت: [آدرس کامل محل اقامت وارث ۱]
2. نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی وارث ۲]، نام پدر: [نام پدر وارث ۲]، کد ملی: [کد ملی وارث ۲]، محل اقامت: [آدرس کامل محل اقامت وارث ۲]
3. ... (مشخصات سایر وراث به همین ترتیب)

خواسته: تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت

دلایل و مستندات:
1. گواهی فوت شماره [شماره گواهی فوت] صادره از اداره ثبت احوال [نام اداره ثبت احوال]
2. رونوشت مصدق عقدنامه شماره [شماره عقدنامه] مورخ [تاریخ عقدنامه] (در صورت وجود همسر دائمی)
3. فرم استشهادیه چاپی محضری شماره [شماره ثبت استشهادیه] مورخ [تاریخ ثبت استشهادیه]
4. رونوشت مصدق تمامی صفحات شناسنامه ها و کارت ملی های وراث
5. رونوشت مصدق تمامی صفحات شناسنامه ها و کارت ملی متوفی

شرح دادخواست:
احتراما به استحضار می رساند مرحوم [نام و نام خانوادگی متوفی] فرزند [نام پدر متوفی] متولد [تاریخ تولد متوفی] صادره از [محل صدور شناسنامه متوفی] به شماره شناسنامه [شماره شناسنامه متوفی] به تاریخ [تاریخ فوت متوفی] در شهر [محل فوت متوفی] فوت نموده است.
ورثه حین الفوت ایشان عبارتند از:
1. [نام و نام خانوادگی وارث ۱]، نام پدر: [نام پدر وارث ۱]، تاریخ تولد: [تاریخ تولد وارث ۱]، کد ملی: [کد ملی وارث ۱]، صادره از: [محل صدور شناسنامه وارث ۱] (سمت: [مثلاً: پسر متوفی])
2. [نام و نام خانوادگی وارث ۲]، نام پدر: [نام پدر وارث ۲]، تاریخ تولد: [تاریخ تولد وارث ۲]، کد ملی: [کد ملی وارث ۲]، صادره از: [محل صدور شناسنامه وارث ۲] (سمت: [مثلاً: دختر متوفی])
3. [نام و نام خانوادگی وارث ۳]، نام پدر: [نام پدر وارث ۳]، تاریخ تولد: [تاریخ تولد وارث ۳]، کد ملی: [کد ملی وارث ۳]، صادره از: [محل صدور شناسنامه وارث ۳] (سمت: [مثلاً: همسر دائمی متوفی])
4. [نام و نام خانوادگی وارث ۴]، نام پدر: [نام پدر وارث ۴]، تاریخ تولد: [تاریخ تولد وارث ۴]، کد ملی: [کد ملی وارث ۴]، صادره از: [محل صدور شناسنامه وارث ۴] (سمت: [مثلاً: مادر متوفی])
(و سایر وراث طبق طبقات ارث)

بنا به مراتب فوق متوفی ورثه دیگری ندارد و با تقدیم این دادخواست و مدارک لازم، تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت مورد استدعاست.

با تشکر و احترام
[امضای خواهان]

توضیح بخش های مختلف دادخواست:

• خواهان: شخصی که دادخواست را تقدیم می کند. می تواند یکی از وراث یا هر ذینفع دیگری باشد که نیاز به این گواهی دارد.
• خوانده: تمامی سایر وراث متوفی که باید در دادخواست ذکر شوند. حتی اگر با متقاضی همراه باشند، نامشان به عنوان خوانده درج می شود.
• خواسته: مشخص کردن نوع درخواست، که در اینجا تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت است.
• دلایل و مستندات: لیستی از تمامی مدارک پیوستی که اثبات کننده ادعای شما هستند.
• شرح دادخواست: توضیح دقیق وضعیت متوفی، تاریخ و محل فوت، و معرفی کامل تمامی ورثه حین الفوت به همراه مشخصات شناسنامه ای آن ها.

برای دانلود فرم دادخواست انحصار وراثت (فایل PDF و Word قابل ویرایش)، می توانید به بخش مربوطه در وبسایت مراجعه نمایید.

مرجع ثبت و نکات مهم هنگام ثبت در دفاتر خدمات قضایی:

پس از آماده کردن دادخواست و مدارک، باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید. کارشناسان این دفاتر، فرم شما را بررسی کرده، در سیستم ثبت می کنند و آن را به شورای حل اختلاف صالح (آخرین محل اقامت متوفی) ارجاع می دهند. حتماً هزینه های مربوط به ثبت دادخواست و پیوست ها را بپردازید و کد رهگیری دریافت کنید. این کد برای پیگیری پرونده ضروری است.

نمونه گواهی برگه انحصار وراثت نهایی: چه شکلی است و چه اطلاعاتی دارد؟

پس از طی تمامی مراحل قانونی و صدور حکم توسط شورای حل اختلاف، برگه گواهی انحصار وراثت صادر می شود. این برگه، همان سند اصلی است که ورثه برای تمامی اقدامات بعدی به آن نیاز خواهند داشت.

تصویر یک نمونه واقعی از برگه گواهی انحصار وراثت صادره از شورای حل اختلاف (با محرمانه سازی اطلاعات شخصی) در این بخش قابل مشاهده است. (اینجا، در خروجی متنی، نمی توان تصویر ارائه داد، اما فرض بر این است که چنین تصویری در مقاله وبسایت وجود دارد.)

توضیح دقیق اجزا و اطلاعات مندرج در گواهی:

گواهی انحصار وراثت، سندی شامل اطلاعات زیر است:

• شماره و تاریخ صدور گواهی: برای پیگیری های قانونی و استعلام اصالت.
• مرجع صادرکننده: نام شورای حل اختلافی که گواهی را صادر کرده است.
• مشخصات کامل متوفی: نام، نام خانوادگی، نام پدر، شماره شناسنامه، کد ملی، تاریخ تولد، تاریخ فوت و محل فوت.
• نوع گواهی: محدود یا نامحدود بودن گواهی.
• لیست کامل وراث: نام و نام خانوادگی، نام پدر، تاریخ تولد، شماره شناسنامه، کد ملی و نسبت هر وارث با متوفی (مانند پسر، دختر، همسر، پدر، مادر).
• سهم الارث هر یک از وراث: بر اساس قانون مدنی و قواعد ارث، سهم دقیق هر وارث از اموال متوفی (به صورت کسری یا درصدی) در این گواهی مشخص می شود. برای مثال: ربع ترکه برای همسر دائمی و باقی بین فرزندان به نسبت دو سهم پسر و یک سهم دختر تقسیم می شود.
• مهر و امضای مرجع صادرکننده: تأیید اعتبار حقوقی سند.

اهمیت قانونی این گواهی و نحوه استفاده از آن:

این گواهی دارای اعتبار قانونی بالایی است و به عنوان یک سند رسمی، مبنای تمامی نقل و انتقالات و اقدامات مربوط به ترکه قرار می گیرد. با در دست داشتن این گواهی، ورثه می توانند به ادارات دولتی، بانک ها، دفاتر اسناد رسمی و سایر موسسات مراجعه کرده و امور مربوط به ارث را پیگیری و به اتمام برسانند. در واقع، این گواهی یک اعتباردهنده قانونی به جایگاه وراث است.

نحوه استعلام اصالت گواهی:

در حال حاضر، برای استعلام اصالت گواهی انحصار وراثت، می توان از طریق سامانه های الکترونیک قضایی (عدل ایران) و با وارد کردن مشخصات پرونده و گواهی، از صحت آن اطمینان حاصل کرد. این قابلیت به جلوگیری از هرگونه سوءاستفاده یا جعل اسناد کمک می کند.

موارد استفاده از گواهی انحصار وراثت

گواهی انحصار وراثت یک سند چندمنظوره است که در بسیاری از فرآیندهای حقوقی و مالی پس از فوت متوفی کاربرد دارد. برخی از مهمترین موارد استفاده از این گواهی عبارتند از:

• ثبت و انتقال اموال: برای هرگونه انتقال مالکیت اموالی مانند ملک، خودرو، سهام شرکت ها، اوراق بهادار و سایر دارایی ها به نام ورثه، ارائه گواهی انحصار وراثت به دفاتر اسناد رسمی و سازمان های مربوطه (مانند اداره ثبت اسناد و املاک، سازمان بورس، دفاتر تعویض پلاک) ضروری است.
• دریافت وجوه از بانک ها و موسسات مالی: وراث برای برداشت سپرده ها، مطالبات، سود سهام، یا هرگونه وجه نقد موجود در حساب های بانکی و موسسات مالی متوفی، باید این گواهی را به بانک مربوطه ارائه دهند.
• برقراری حقوق بازنشستگی و بیمه متوفی: در صورتی که متوفی دارای حقوق بازنشستگی یا مستمری بوده باشد، وراث برای برقراری مجدد این حقوق و یا دریافت بیمه نامه های عمر و حوادث متوفی، نیاز به ارائه گواهی انحصار وراثت به سازمان های بازنشستگی، تأمین اجتماعی یا شرکت های بیمه دارند.
• تصفیه حساب های متوفی و امور مالیاتی: برای پرداخت بدهی های متوفی، وصول مطالبات وی از دیگران، یا انجام امور مربوط به مالیات بر ارث (که پس از سال 1395 به مرحله انتقال دارایی موکول شده)، این گواهی به عنوان سند شناسایی وراث و سهم الارث آن ها کاربرد دارد.
• پیگیری پرونده های قضایی: در صورتی که متوفی پرونده قضایی در جریان داشته باشد (چه به عنوان خواهان و چه خوانده)، ورثه با ارائه این گواهی می توانند جایگزین او در پرونده شوند و ادامه روند دادرسی را پیگیری کنند.

هزینه و مدت زمان صدور گواهی انحصار وراثت

دریافت گواهی انحصار وراثت مستلزم پرداخت هزینه هایی است و زمان مشخصی را نیز به خود اختصاص می دهد. آشنایی با این موارد به شما کمک می کند تا برنامه ریزی دقیق تری داشته باشید:

هزینه های مربوط به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

هزینه های اصلی در این مرحله شامل هزینه ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، هزینه پیوست کردن مدارک و ابلاغ قضایی به وراث است. این هزینه ها سالانه توسط قوه قضائیه تعیین و اعلام می شود و معمولاً مبلغ ثابتی است که برای تمامی پرونده ها اعمال می شود.

هزینه های آگهی در روزنامه (برای انحصار وراثت نامحدود)

اگر پرونده شما از نوع انحصار وراثت نامحدود باشد، بخش دیگری از هزینه مربوط به انتشار آگهی در یک روزنامه کثیرالانتشار است. این هزینه بسته به تعرفه روزنامه و تعداد کلمات آگهی متفاوت خواهد بود.

مدت زمان تقریبی برای صدور گواهی

• برای گواهی انحصار وراثت محدود:

  در صورتی که مدارک کامل باشند و هیچ مشکلی در پرونده وجود نداشته باشد، معمولاً فرآیند صدور گواهی انحصار وراثت محدود از زمان ثبت دادخواست تا دریافت گواهی، بین ۲ تا ۳ هفته به طول می انجامد.

• برای گواهی انحصار وراثت نامحدود:

  به دلیل نیاز به انتشار آگهی در روزنامه و انتظار برای اتمام مهلت اعتراض (یک ماه از تاریخ انتشار آگهی)، مدت زمان صدور گواهی انحصار وراثت نامحدود بیشتر خواهد بود. این فرآیند حداقل ۱ تا ۱.۵ ماه پس از تاریخ انتشار آگهی به طول می انجامد. هرگونه نقص در مدارک یا اعتراض احتمالی، می تواند این مدت زمان را افزایش دهد.

لازم به ذکر است که در برخی موارد خاص، مانند حضور وراث در خارج از کشور یا وجود پیچیدگی های خاص در شناسایی وراث یا دارایی ها، این مدت زمان ممکن است بیشتر شود.

نکات حقوقی تکمیلی

در فرآیند اخذ گواهی انحصار وراثت، ممکن است با شرایط و چالش های خاصی مواجه شوید. آگاهی از این نکات می تواند به شما در مدیریت بهتر این فرآیند کمک کند:

• چه کسانی می توانند متقاضی گواهی انحصار وراثت باشند؟

  متقاضی گواهی انحصار وراثت تنها محدود به وراث نیست. علاوه بر تمامی وراث طبقات سه گانه، افراد ذینفع دیگری نیز می توانند این گواهی را درخواست کنند. این افراد شامل طلبکاران متوفی (برای وصول مطالبات خود)، موصی له (کسی که متوفی به نفع او وصیت کرده است) و وصی (کسی که وظیفه اجرای وصیت را بر عهده دارد) می شوند. حتی شخصی که سهم الارث یکی از ورثه به او منتقل شده باشد (از طریق صلح یا فروش) نیز می تواند متقاضی باشد. این افراد باید ذینفع بودن خود را با مدارک قانونی اثبات کنند.

• در صورت عدم توافق وراث یا حضور وراث در خارج از کشور چه باید کرد؟

  گاهی اوقات، وراث بر سر مسائل مختلف (مانند معرفی وراث، میزان دارایی ها، یا حتی خود درخواست گواهی) با یکدیگر اختلاف نظر دارند. همچنین، ممکن است یکی از وراث در خارج از کشور زندگی کند و دسترسی به او دشوار باشد. در چنین شرایطی، می توان از طریق دادگاه و با کمک وکیل، درخواست تعیین وراث و سپس صدور گواهی انحصار وراثت را مطرح کرد. برای وراث خارج از کشور نیز، می توان از طریق سفارت خانه ها یا کنسولگری ها، وکالت نامه های لازم را تنظیم و ارسال کرد.

• امکان اعتراض به گواهی انحصار وراثت و نحوه آن:

  گواهی انحصار وراثت یک سند قطعی نیست و در صورت وجود دلایل موجه، امکان اعتراض به آن وجود دارد. اگر کسی به گواهی صادر شده اعتراض داشته باشد (مثلاً ادعا کند که خودش وارث است و نامش در گواهی نیست، یا ادعا کند که نام برخی از وراث به اشتباه درج شده است)، می تواند ظرف مهلت قانونی (یک ماه پس از انتشار آگهی برای گواهی نامحدود) به شورای حل اختلاف و یا در صورت پایان مهلت، به دادگاه عمومی حقوقی مراجعه و درخواست ابطال یا اصلاح گواهی را بدهد. ارائه مستندات قوی برای اثبات ادعا در این مرحله بسیار حیاتی است.

• نقش وکیل در تسهیل فرآیند:

  فرآیند انحصار وراثت، با توجه به جنبه های قانونی و بعضاً پیچیدگی های اداری، می تواند برای افراد ناآشنا با قوانین دشوار باشد. یک وکیل متخصص در امور ارث و ترکه می تواند تمامی مراحل را از جمع آوری مدارک و تنظیم دادخواست گرفته تا پیگیری پرونده در شورا یا دادگاه، با دقت و سرعت بیشتری انجام دهد. حضور وکیل نه تنها از بروز اشتباهات احتمالی جلوگیری می کند، بلکه می تواند در مواقع بروز اختلاف بین وراث نیز راهگشا باشد و حقوق موکل خود را به بهترین نحو حفظ کند.

• توصیه های کلیدی برای جلوگیری از اشتباهات رایج:
  • دقت در جمع آوری مدارک: کوچکترین نقص در مدارک می تواند باعث تأخیر طولانی شود. پیش از مراجعه به دفاتر خدمات قضایی، از کامل بودن و صحت تمامی مدارک اطمینان حاصل کنید.
  • صداقت در ارائه اطلاعات: از ارائه اطلاعات نادرست یا کتمان حقایق به شدت پرهیز کنید، زیرا این امر می تواند عواقب حقوقی جدی به دنبال داشته باشد.
  • توجه به نوع انحصار وراثت: قبل از شروع فرآیند، ارزش تقریبی دارایی های متوفی را تخمین بزنید تا نوع گواهی (محدود یا نامحدود) به درستی انتخاب شود.
  • پیگیری مستمر: پس از ثبت دادخواست، وضعیت پرونده خود را به صورت دوره ای از طریق سامانه های الکترونیک قضایی پیگیری کنید تا از مراحل آن مطلع باشید.

نتیجه گیری: با گواهی انحصار وراثت، گامی محکم در مدیریت ترکه بردارید!

همانطور که در این راهنمای جامع مشاهده کردید، نمونه گواهی برگه انحصار وراثت و فرآیند اخذ آن، از اهمیت بنیادین در مدیریت و حل و فصل امور مربوط به ترکه متوفی برخوردار است. این سند حقوقی نه تنها شناسنامه وراث قانونی است، بلکه کلید دسترسی به تمامی دارایی ها و حقوقی است که از فرد متوفی به جای مانده است. عدم اقدام به موقع و صحیح برای اخذ این گواهی می تواند منجر به بن بست های قانونی و مالی فراوانی شود.

دقت در گردآوری مدارک، تکمیل صحیح فرم ها (به ویژه استشهادیه محضری و دادخواست) و آگاهی از تفاوت های میان انحصار وراثت محدود و نامحدود، از جمله مهمترین نکاتی هستند که باید مورد توجه قرار گیرند. همچنین، شناخت مرجع صالح (شورای حل اختلاف) و مراحل گام به گام، به شما کمک می کند تا این مسیر را با اطمینان بیشتری طی کنید. فراموش نکنید که قوانین مربوط به شهادت دروغ و شرایط شهود، به منظور تضمین عدالت و حفظ حقوق واقعی ورثه تدوین شده اند.

در نهایت، با در دست داشتن گواهی انحصار وراثت، می توانید با خیالی آسوده تر، اقدام به ثبت و انتقال اموال، دریافت وجوه بانکی، برقراری حقوق بازنشستگی و سایر امور مرتبط با ترکه نمایید. این گواهی به شما امکان می دهد تا به شیوه ای قانونی و منظم، وظایف و حقوق خود را در قبال میراث متوفی ایفا کنید. با اقدام به موقع و استفاده از راهنمایی های صحیح، می توانید این فرآیند را به بهترین شکل ممکن به سرانجام برسانید.