اداره اجرای ثبت مهریه

مطالبه مهریه از طریق اداره اجرای ثبت، یکی از روش های اصلی و قانونی برای وصول این حق مالی است. این مسیر با مزایایی چون سرعت و هزینه کمتر نسبت به دادگاه، امکان توقیف فوری اموال زوج را فراهم می آورد.

مهریه، که از ارکان مهم عقد ازدواج در فرهنگ و قانون ایران محسوب می شود، حق مالی است که مرد به همسرش در زمان نکاح یا پس از آن می پردازد. این حق، پشتوانه مهمی برای زن در زندگی مشترک و پس از آن به شمار می آید. راه های مختلفی برای مطالبه مهریه وجود دارد که از جمله مهم ترین آن ها می توان به اقدام از طریق محاکم دادگستری و یا اداره اجرای ثبت اسناد اشاره کرد. در سال های اخیر، تغییرات قانونی و بخشنامه های جدید، مسیر مطالبه مهریه از طریق اداره اجرای ثبت را دچار دگرگونی هایی کرده است. در این مقاله به صورت کاملاً دقیق، مستند و گام به گام به بررسی تمامی ابعاد اداره اجرای ثبت مهریه، از ثبت درخواست تا وصول مهریه، با لحاظ آخرین قوانین و بخشنامه ها خواهیم پرداخت. این راهنما برای تمامی کسانی که درگیر این موضوع حقوقی هستند، اعم از زنانی که خواهان مهریه خود هستند و مردانی که مسئول پرداخت آن هستند، اطلاعاتی جامع و کاربردی ارائه می دهد.

آشنایی با مهریه و مبانی حقوقی اجرای ثبت

برای درک کامل فرآیند مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت، ابتدا باید با ماهیت مهریه و مبانی قانونی که امکان اجرای آن را از این طریق فراهم می آورد، آشنا شویم.

مهریه چیست؟ تعریف و انواع مهر

مهریه، مالی است که به موجب عقد ازدواج، زوج به زوجه تملیک می کند و پرداخت آن بر عهده زوج است. این حق مالی می تواند به صورت وجه نقد، سکه، طلا، اموال منقول یا غیرمنقول، آموزش یا حتی منافع و خدمات باشد. مهریه در فقه اسلامی و قانون مدنی ایران جایگاه ویژه ای دارد و به محض انعقاد عقد دائم، زن مالک آن می شود و هر زمان که بخواهد، می تواند آن را مطالبه کند. مهریه انواع مختلفی دارد که رایج ترین آن ها عبارتند از:

• مهرالمسمی: مهریه ای که مقدار آن در زمان عقد ازدواج به طور مشخص و مورد توافق طرفین تعیین می شود. این رایج ترین نوع مهریه است.
• مهرالمثل: در صورتی که در زمان عقد، مهریه مشخص نشده باشد یا عقد به جهتی باطل باشد و رابطه زناشویی اتفاق افتاده باشد، زن مستحق مهرالمثل خواهد بود. مقدار این نوع مهریه بر اساس عرف، شأن اجتماعی زن و اوضاع و احوال او و خانواده اش تعیین می شود.
• مهرالمتعه: اگر در عقد دائم، مهریه تعیین نشده باشد و مرد قبل از نزدیکی زن را طلاق دهد، زن مستحق مهرالمتعه است. این مهریه با توجه به وضعیت مالی مرد و عرف تعیین می شود.

چرا سند ازدواج از طریق اجرای ثبت قابل اجراست؟

سند ازدواج (یا سند نکاحیه) یک سند رسمی و لازم الاجرا محسوب می شود. بر اساس قانون، اسناد رسمی که در دفاتر اسناد رسمی یا ازدواج تنظیم شده اند، دارای اعتبار قانونی بالا بوده و نیازی به اثبات مجدد در دادگاه برای اجرای مفاد خود ندارند. این ویژگی باعث می شود که مهریه، به عنوان یکی از مفاد اصلی سند ازدواج، بتواند مستقیماً از طریق اداره اجرای ثبت اسناد و املاک کشور، که مسئول اجرای اسناد رسمی است، مطالبه شود. این امر روند وصول مهریه را در صورت وجود مال قابل توقیف، تسریع می بخشد.

مبنای قانونی اجرای مهریه در ثبت

مبنای قانونی اصلی برای مطالبه مهریه از طریق اداره اجرای ثبت، قانون اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا و آیین نامه های اجرایی آن است. به ویژه، ماده 93 قانون ثبت اسناد و املاک که سند ازدواج را از جمله اسناد رسمی می داند و نیز ماده 113 قانون برنامه ششم توسعه (و بخشنامه های بعدی که آن را لغو یا اصلاح کرده اند) و ماده 20 آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی از مهم ترین موادی هستند که به این موضوع می پردازند. این قوانین ادارات اجرای ثبت را مکلف به اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا، از جمله مطالبه مهریه، می دانند.

تفاوت مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت و دادگاه خانواده

انتخاب مسیر مطالبه مهریه (اجرای ثبت یا دادگاه) تأثیر بسزایی در سرعت، هزینه و روند پرونده دارد. درک تفاوت های این دو مسیر به زوجه کمک می کند تا با آگاهی بیشتری تصمیم بگیرد. جدول زیر به مقایسه این دو روش می پردازد:

ویژگی	مطالبه از طریق اجرای ثبت	مطالبه از طریق دادگاه خانواده
مبنای اقدام	سند رسمی لازم الاجرا (سند ازدواج)	دادخواست و حکم قضایی
سرعت	عموماً سریع تر، به ویژه در صورت شناسایی اموال	طولانی تر به دلیل نیاز به رسیدگی قضایی و صدور حکم قطعی
هزینه	حق الاجرا (معمولاً 5% از مبلغ مهریه)	هزینه دادرسی (معمولاً 3.5% از مبلغ مهریه)، احتمالاً هزینه وکیل و کارشناسی
نحوه توقیف اموال	امکان توقیف سریع اموال پس از صدور اجرائیه	توقیف اموال پس از صدور حکم قطعی و درخواست اجرای حکم
ممنوع الخروجی	امکان درخواست ممنوع الخروجی سریع پس از تشکیل پرونده	منوط به صدور حکم، نبود مال و درخواست زوجه
محدودیت تعداد سکه	برای توقیف اموال هیچ محدودیتی ندارد.	حبس فقط برای ۱۱۰ سکه اول مهریه در صورت عدم پرداخت و اعسار.
اثبات دین	نیازی به اثبات اصل دین نیست زیرا سند رسمی است.	نیاز به اثبات اصل دین و بررسی توسط قاضی.
مرور زمان	اجراییه ثبت مشمول مرور زمان نمی شود.	برخی دعاوی ممکن است مشمول مرور زمان شوند.
رسیدگی به اعسار	در حیطه اختیارات اداره ثبت نیست و باید به دادگاه مراجعه شود.	امکان رسیدگی به درخواست اعسار از سوی زوج.

مراحل گام به گام مطالبه مهریه از طریق اداره اجرای ثبت

مطالبه مهریه از طریق اداره اجرای ثبت، روندی مشخص و مرحله ای دارد که اطلاع از آن برای متقاضیان ضروری است. در ادامه به صورت جزئی به هر یک از این مراحل می پردازیم:

گام اول: ثبت نام در سامانه ثنا و احراز هویت

پیش از هر اقدامی، متقاضی مطالبه مهریه (زوجه یا وکیل او) باید در سامانه ثنا (سامانه ثبت نام الکترونیکی قضایی) ثبت نام کرده و احراز هویت خود را تکمیل کند. تمامی ابلاغیه های قضایی و ثبتی از این پس از طریق این سامانه انجام خواهد شد و داشتن حساب کاربری فعال در ثنا از الزامات پیگیری پرونده است.

گام دوم: مراجعه به دفترخانه ثبت ازدواج

پس از ثبت نام در سامانه ثنا، زوجه باید با در دست داشتن مدارک لازم به دفترخانه ای که سند ازدواج در آن تنظیم شده است، مراجعه کند. در این مرحله، زوجه درخواست صدور اجرائیه مهریه را مطرح می نماید.

• مدارک لازم: اصل شناسنامه، اصل کارت ملی و اصل سند ازدواج از جمله مدارک اصلی و ضروری هستند.
• فوت سردفتر یا تغییر آدرس: در صورتی که سردفتر ازدواج فوت کرده باشد یا نشانی دفترخانه تغییر کرده باشد، متقاضی می تواند با مراجعه به کانون سردفتران و دفتریاران، نشانی جدید یا دفترخانه جانشین را پیدا کند.
• صدور اجرائیه: سردفتر پس از احراز هویت و صلاحیت متقاضی، برگ اجرائیه را تنظیم، امضا و ممهور کرده و پرونده را به اداره اجرای ثبت اسناد مربوطه ارسال می نماید.

گام سوم: ارسال اجرائیه به اداره اجرای ثبت اسناد

پس از صدور اجرائیه توسط دفترخانه، این سند به همراه پرونده مربوطه، به اداره اجرای ثبت اسناد و املاک محل اقامت زوج ارسال می شود. این مرحله یک فرآیند اداری است که توسط دفترخانه انجام می گیرد.

گام چهارم: تشکیل پرونده در اداره ثبت و ابلاغ اجرائیه به زوج

پس از وصول پرونده در اداره اجرای ثبت، یک پرونده اجرایی برای مهریه تشکیل می شود. اجرائیه صادر شده، به زوج ابلاغ می گردد. از تاریخ ابلاغ، زوج 10 روز مهلت دارد تا نسبت به پرداخت مهریه یا معرفی مال کافی برای اجرای سند اقدام کند. در غیر این صورت، عملیات اجرایی برای توقیف اموال وی آغاز خواهد شد.

گام پنجم: معرفی و توقیف اموال زوج

اگر زوج در مهلت مقرر 10 روزه مهریه را پرداخت نکند یا مالی معرفی ننماید، زوجه می تواند نسبت به معرفی و توقیف اموال وی اقدام کند.

نحوه شناسایی و معرفی اموال

زوجه می تواند هر گونه اموال منقول و غیرمنقولی که از زوج سراغ دارد را به اداره ثبت معرفی کند. این اموال می تواند شامل:

• خودرو
• املاک (زمین، خانه، آپارتمان)
• حساب های بانکی
• سهام در شرکت ها یا بورس
• حقوق و مزایای کارمندی

درخواست استعلام سه گانه

در صورتی که زوجه از اموال زوج اطلاع دقیقی نداشته باشد، می تواند از اداره اجرای ثبت درخواست کند تا نسبت به استعلام سه گانه اقدام نماید. این استعلام ها شامل:

1. بانک مرکزی: برای شناسایی حساب های بانکی و موجودی آن ها.
2. اداره راهنمایی و رانندگی (راهور): برای شناسایی خودروهای متعلق به زوج.
3. سازمان ثبت اسناد و املاک کشور: برای شناسایی املاک و مستغلات به نام زوج.

پس از شناسایی اموال، اداره ثبت نسبت به توقیف آن ها اقدام می نماید.

گام ششم: کارشناسی، ارزیابی و مزایده اموال توقیفی

اگر زوج همچنان پس از توقیف اموال، مهریه را پرداخت نکند، اموال توقیف شده توسط کارشناس رسمی دادگستری قیمت گذاری و ارزیابی می شوند. پس از تعیین قیمت پایه، اموال به مزایده گذاشته شده و از محل فروش آن ها، مهریه زوجه پرداخت می گردد.

گام هفتم: وصول مهریه و خاتمه فرآیند

با پرداخت مهریه به زوجه، پرونده اجرایی مختومه می شود. این پرداخت می تواند از طریق واریز مستقیم توسط زوج، یا از محل فروش اموال توقیفی صورت گیرد.

بخشنامه ها و قوانین جدید مرتبط با اداره اجرای ثبت مهریه

قوانین و رویه های مربوط به مطالبه مهریه، به ویژه از طریق اجرای ثبت، در طول زمان دستخوش تغییراتی شده است. آشنایی با این بخشنامه ها و قوانین برای هر دو طرف پرونده ضروری است.

قانون جدید مهریه 1403/1404: لغو بخشنامه سال 98 و حق انتخاب مستقیم زوجه

یکی از مهم ترین تغییرات در سال های اخیر، لغو بخشنامه سال 98 توسط قانون برنامه هفتم توسعه در اردیبهشت ماه 1403 (مصوب 1404) است. پیش از این بخشنامه، زوجه برای مطالبه مهریه ملزم بود ابتدا به اداره اجرای ثبت مراجعه کند و در صورت عدم موفقیت در شناسایی اموال، گواهی لازم را برای مراجعه به دادگاه دریافت می نمود. اما با لغو این بخشنامه، در حال حاضر زوجه حق انتخاب مستقیم دارد و می تواند از ابتدا به اختیار خود به هر یک از مراجع قضایی (دادگاه خانواده) یا مراجع ثبتی (اداره اجرای ثبت) مراجعه نماید. این تغییر، انعطاف پذیری بیشتری را برای زنان در انتخاب مسیر قانونی مطالبه مهریه ایجاد کرده است.

بخشنامه ماده 113 قانون برنامه ششم توسعه

بند (ب) ماده 113 قانون برنامه ششم توسعه، اشاره دارد که مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا از طریق ادارات اجرای ثبت اجرا می شوند و این ادارات مکلف هستند بلافاصله پس از تقاضای اجراییه، نسبت به شناسایی و توقیف اموال مدیون اقدام کنند. این بند همچنین مقرر می داشت که اگر مرجع ثبت نتواند ظرف دو ماه اموال را شناسایی و توقیف کند یا ظرف شش ماه مفاد سند را اجرا کند، متعهد سند (زوجه) می تواند با انصراف از اجرای ثبت، به محاکم دادگستری رجوع کند. هرچند بخشنامه سال ۹۸ که زوجه را ملزم به مراجعه ابتدا به ثبت می کرد، لغو شده است، اما مفاد کلی این ماده قانونی در خصوص نحوه عملکرد اداره ثبت همچنان معتبر است.

بخشنامه قوه قضاییه در خصوص زندان مهریه

با توجه به افزایش بی رویه قیمت سکه و مشکلات عدیده برای زوجین، رئیس وقت قوه قضاییه بخشنامه شماره 9000/34859/100 مورخ 1397/7/22 را صادر کرد. این بخشنامه به منظور جلوگیری از حبس زوجین که توان پرداخت مهریه (به ویژه سکه) را نداشتند، صادر شد. طبق این بخشنامه، دادگاه ها مکلف شدند به درخواست تعدیل تقسیط مهریه از سوی زوج، خارج از نوبت و بدون تعیین وقت رسیدگی کنند و مهلت های پرداخت را متناسب با وضعیت مالی محکوم علیه افزایش دهند. این امر به کاهش تعداد زندانیان مهریه کمک شایانی کرد. لازم به ذکر است که فقط برای 110 سکه اول از مهریه امکان درخواست حکم جلب و بازداشت وجود دارد و مازاد بر آن، تنها در صورت اثبات توانایی مالی زوج قابل وصول است.

نکات مهم و چالش های حقوقی در فرآیند اجرای مهریه از طریق ثبت

در طول فرآیند مطالبه مهریه از طریق اداره اجرای ثبت، ممکن است با نکات مهم و چالش های حقوقی مواجه شوید. آگاهی از این موارد می تواند به شما در پیشبرد پرونده کمک کند.

مدارک مورد نیاز کامل

آماده سازی و ارائه کامل و دقیق مدارک، یکی از کلیدهای موفقیت در تسریع فرآیند است. مدارک مورد نیاز عبارتند از:

• اصل سند ازدواج (یا رونوشت برابر اصل آن در صورت مفقودی)
• اصل شناسنامه
• اصل کارت ملی
• وکالت نامه (در صورت اقدام توسط وکیل)
• گواهی حصر وراثت (در صورت فوت زوج)

توصیه می شود پیش از مراجعه، حتماً با دفترخانه یا اداره ثبت مربوطه تماس گرفته و از لیست دقیق و به روز مدارک مورد نیاز اطمینان حاصل کنید.

مستثنیات دین

مستثنیات دین اموالی هستند که حتی با وجود حکم قضایی یا اجرائیه ثبت، قابل توقیف برای پرداخت بدهی (مهریه) نیستند. این موارد شامل حداقل لوازم و اموالی است که برای ادامه زندگی و تأمین شأن فرد ضروری است. برخی از مهم ترین مستثنیات دین عبارتند از:

• منزل مسکونی مورد نیاز محکوم علیه و افراد تحت تکفل وی با رعایت شأن عرفی.
• ابزار و وسایل کار و تحصیل.
• اثاثیه مورد نیاز زندگی.
• ودیعه مسکن (تا میزان اجاره).
• وجه نقد لازم برای امرار معاش (تا سقف مشخص).

تشخیص مستثنیات دین بر عهده مرجع قضایی است و در صورت اعتراض زوج، پرونده به دادگاه فرستاده می شود.

نقش وکیل متخصص در مطالبه مهریه از ثبت

در مسائل حقوقی پیچیده ای مانند مطالبه مهریه، بهره مندی از مشاوره و کمک یک وکیل متخصص می تواند بسیار موثر و کارآمد باشد. مزایای حضور وکیل عبارتند از:

• تسریع فرآیند: وکلای متخصص با رویه های اداری و قانونی آشنایی کامل دارند و می توانند از اتلاف وقت و بروز اشتباهات جلوگیری کنند.
• شناسایی اموال: وکیل می تواند به شناسایی دقیق تر اموال زوج کمک کرده و درخواست های استعلام را به درستی پیگیری کند.
• مقابله با چالش ها: در صورت بروز مشکلاتی مانند فرار از دین، معرفی مستثنیات دین، یا اعتراض به توقیف اموال، وکیل می تواند بهترین راهکار قانونی را ارائه دهد.
• کاهش فشار روانی: وکیل به عنوان نماینده قانونی، می تواند بار روانی پیگیری پرونده را از دوش موکل بردارد.

مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت، با وجود مزایایی همچون سرعت عمل، می تواند با چالش هایی نیز همراه باشد؛ از این رو، بهره گیری از دانش و تجربه یک وکیل متخصص، در بسیاری موارد، مسیر وصول مهریه را هموارتر می سازد و از پیچیدگی های احتمالی می کاهد.

مهریه در صورت فوت زوج یا زوجه

در صورت فوت هر یک از زوجین، مطالبه مهریه وارد مرحله جدیدی می شود:

• فوت زوج: مهریه دین ممتاز محسوب می شود و باید از ماترک (اموال به جا مانده) زوج متوفی پرداخت شود. زوجه باید با در دست داشتن گواهی حصر وراثت و معرفی ورثه متوفی، از طریق اجرای ثبت اقدام نماید.
• فوت زوجه: مهریه پس از فوت زن به ورثه وی به ارث می رسد. ورثه قانونی زن (معمولاً فرزندان و پدر و مادر) با ارائه گواهی حصر وراثت می توانند مهریه را از زوج مطالبه کنند.

توقیف حقوق و مزایای کارمندان

اگر زوج کارمند دولت یا بخش خصوصی باشد، زوجه می تواند از طریق اداره ثبت، درخواست توقیف حقوق و مزایای وی را مطرح کند. میزان توقیف حقوق به وضعیت تأهل و تعداد فرزندان زوج بستگی دارد:

• اگر زوج زن و فرزند نداشته باشد: تا یک چهارم حقوق و مزایای وی قابل توقیف است.
• اگر زوج زن یا فرزند داشته باشد: تا یک سوم حقوق و مزایای وی قابل توقیف است.

اداره ثبت مراتب را به سازمان یا محل کار زوج ابلاغ می کند و کارفرما موظف است مبلغ کسر شده را به حساب اداره ثبت واریز نماید.

فرار از دین و انتقال اموال

گاهی زوج برای فرار از پرداخت مهریه، اقدام به انتقال صوری اموال خود به نام دیگران می کند. در این صورت، زوجه می تواند با طرح دعوای اثبات صوری بودن معامله و ابطال معامله به قصد فرار از دین در دادگاه، از حقوق خود دفاع کند. این کار معمولاً به کمک وکیل متخصص انجام می شود و نیاز به جمع آوری مستندات و ادله قوی دارد.

آیا امکان مطالبه همزمان مهریه از ثبت و دادگاه وجود دارد؟

بر اساس رویه قضایی و اصول حقوقی، امکان مطالبه تمام مهریه به صورت همزمان از دو مرجع (ثبت و دادگاه) وجود ندارد؛ زیرا مطالبه یک دین از دو مرجع موجب تکرار رسیدگی و صدور احکام متعارض می شود. با این حال، زوجه می تواند بخشی از مهریه را از طریق اجرای ثبت و بخش دیگری را از طریق دادگاه خانواده مطالبه نماید. به عنوان مثال، اگر برای قسمتی از مهریه اموال قابل توقیف در ثبت شناسایی شود، زوجه می تواند آن بخش را از طریق ثبت پیگیری کند و برای مابقی که اموالی شناسایی نشده، به دادگاه مراجعه نماید.

انصراف از پیگیری مهریه در اجرای ثبت و ختم پرونده

زوجه ممکن است به دلایل مختلف تصمیم به انصراف از پیگیری مهریه در اداره ثبت بگیرد. این انصراف می تواند موقتی باشد، به منظور مراجعه به دادگاه، یا دائمی، به معنای مختومه کردن کامل پرونده.

شرایط و نحوه انصراف

انصراف از پیگیری مهریه در اداره ثبت به چند شکل امکان پذیر است:

1. انصراف برای مراجعه به دادگاه: مطابق بند (ب) ماده 113 قانون برنامه ششم توسعه، اگر اداره ثبت نتواند ظرف دو ماه اموال زوج را شناسایی و توقیف کند، یا ظرف شش ماه مفاد سند را اجرا نماید، زوجه می تواند با انصراف از پیگیری در ثبت، گواهی عدم شناسایی مال را دریافت و برای مطالبه مهریه به دادگاه خانواده مراجعه کند.
2. انصراف کامل: زوجه می تواند در هر مرحله ای از پرونده، به طور کامل از مطالبه مهریه از طریق ثبت انصراف دهد. این کار با تقدیم یک درخواست کتبی به اداره ثبت انجام می شود و به معنای مختومه شدن پرونده در آن مرجع است.

دریافت گواهی برای مراجعه به دادگاه (در صورت عدم شناسایی مال)

همانطور که ذکر شد، اگر اداره ثبت نتواند اموال زوج را شناسایی کند، زوجه می تواند درخواست گواهی عدم شناسایی مال نماید. این گواهی به زوجه امکان می دهد تا با مراجعه به دادگاه خانواده، برای مطالبه مهریه خود از طریق مراجع قضایی اقدام کند. این گواهی در واقع سندی است که نشان می دهد مسیر ثبت برای وصول مهریه در مورد خاص، بی نتیجه مانده است.

هزینه های مرتبط

در صورت انصراف از مطالبه مهریه، معمولاً هزینه ای از زوجه دریافت نمی شود، مگر اینکه پرونده به مرحله ای رسیده باشد که اقداماتی مانند کارشناسی و مزایده اموال انجام شده و هزینه های اجرایی (مانند نیم درصد از مبلغ مزایده) ایجاد شده باشد. در این صورت ممکن است از زوجه درخواست شود که بخشی از این هزینه ها را پرداخت کند.

بررسی مزایا و معایب مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت

انتخاب مسیر مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت، دارای مزایا و معایب خاص خود است که آگاهی از آن ها برای تصمیم گیری آگاهانه ضروری است.

مزایای اصلی

مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت، در شرایط خاصی می تواند گزینه بسیار مناسبی باشد:

1. سرعت عمل بالاتر: در مقایسه با دادگاه، روند رسیدگی و اجرای مهریه در ثبت، در صورت شناسایی سریع اموال، می تواند بسیار سریع تر باشد. عملیات اجرایی به محض درخواست زوجه آغاز می شود، در حالی که در دادگاه پس از صدور حکم قطعی آغاز می گردد.
2. هزینه کمتر: هزینه اصلی در اجرای ثبت، حق الاجرا است که معمولاً 5 درصد از مبلغ مهریه بوده و از مدیون (زوج) دریافت می شود. این در حالی است که در دادگاه زوجه باید هزینه دادرسی معادل 3.5 درصد را بپردازد.
3. امکان ممنوع الخروجی فوری: زوجه می تواند بلافاصله پس از تشکیل پرونده در اجرای ثبت، درخواست ممنوع الخروجی زوج را مطرح کند که این امر می تواند فشار قابل توجهی بر زوج وارد کند. در دادگاه، ممنوع الخروجی معمولاً پس از صدور حکم و در صورت عدم وجود مال قابل توقیف انجام می شود.
4. عدم نیاز به اثبات اصل دین: سند ازدواج یک سند رسمی و لازم الاجرا است، بنابراین در اجرای ثبت نیازی به اثبات مجدد اصل مهریه نیست و فرآیند اجرایی مستقیماً آغاز می شود.
5. عدم شمول مرور زمان: اجرائیه های صادر شده از اداره ثبت، مشمول مرور زمان نمی شوند و زوجه می تواند هر زمان برای اجرای آن اقدام کند. در مقابل، در برخی دعاوی دادگاهی، ممکن است محدودیت مرور زمان وجود داشته باشد.

معایب و محدودیت ها

با وجود مزایای ذکر شده، مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت محدودیت ها و معایبی نیز دارد:

1. عدم شناسایی مال: اصلی ترین چالش این روش، عدم شناسایی مال کافی به نام زوج است. اگر زوج مالی نداشته باشد یا اموالش جزء مستثنیات دین محسوب شود، پیگیری از طریق ثبت بی نتیجه خواهد ماند و زوجه ناچار به مراجعه به دادگاه خواهد شد.
2. محدودیت در رسیدگی به اعسار: اداره اجرای ثبت صلاحیت رسیدگی به درخواست اعسار زوج (ناتوانی از پرداخت مهریه) را ندارد. اگر زوج ادعای اعسار کند، پرونده به دادگاه ارسال می شود و همین امر می تواند روند را طولانی تر کند.
3. پیچیدگی های اداری در برخی موارد: در برخی شرایط خاص، ممکن است فرآیندهای اداری در اداره ثبت پیچیده و زمان بر شود، به خصوص اگر نیاز به استعلام های متعدد یا کارشناسی اموال باشد.
4. عدم امکان جلب و بازداشت: برخلاف دادگاه که در شرایط خاصی می تواند حکم جلب زوج را صادر کند (فقط برای 110 سکه اول)، اداره ثبت صلاحیت صدور حکم جلب یا بازداشت را ندارد.

با توجه به این نکات، انتخاب روش مطالبه مهریه باید با دقت و با در نظر گرفتن شرایط خاص هر پرونده صورت گیرد. در بسیاری از موارد، مشورت با وکیل متخصص می تواند به انتخاب بهترین و کارآمدترین راهکار کمک کند.

سوالات متداول

سوالات متداول

مدت زمان معمول برای وصول مهریه از طریق ثبت چقدر است؟

مدت زمان وصول مهریه از طریق ثبت به عوامل مختلفی از جمله سرعت معرفی اموال توسط زوجه، شناسایی و توقیف اموال توسط اداره ثبت، و عدم اعتراض زوج بستگی دارد. در صورت شناسایی سریع اموال و عدم پیچیدگی، ممکن است چند ماه طول بکشد. اما در صورت نیاز به استعلام های گسترده یا اعتراض زوج، این فرآیند می تواند طولانی تر شود.

هزینه حق الاجرا در اداره ثبت چقدر است؟

هزینه حق الاجرا در اداره ثبت، 5 درصد از مبلغ مهریه است. این هزینه بر عهده کسی است که اجرائیه علیه او صادر شده، یعنی زوج. بنابراین، زوجه در ابتدا این هزینه را پرداخت نمی کند، اما ممکن است در صورت انصراف از پرونده پس از مراحل خاص، بخشی از هزینه های جانبی را بپردازد.

آیا برای مطالبه مهریه از ثبت باید مهریه عندالمطالبه باشد؟

بله، برای مطالبه مهریه از طریق اداره اجرای ثبت، مهریه باید از نوع عندالمطالبه باشد. مهریه عندالمطالبه به محض عقد، حق زن محسوب می شود و زن می تواند در هر زمانی آن را مطالبه کند. اگر مهریه عندالاستطاعه باشد، زن باید اثبات کند که شوهر توانایی مالی پرداخت مهریه را دارد که این امر عموماً در صلاحیت دادگاه است.

اگر زوج هیچ مالی به نام خود نداشته باشد، آیا می توان از طریق ثبت اقدام کرد؟

اگر زوج هیچ مالی به نام خود نداشته باشد و اموالش نیز در لیست مستثنیات دین قرار گیرد، اقدام از طریق ثبت ممکن است به نتیجه ای نرسد. در این صورت، زوجه می تواند پس از دریافت گواهی عدم شناسایی مال از اداره ثبت، به دادگاه خانواده مراجعه کرده و درخواست مهریه را از طریق مراجع قضایی پیگیری کند، که در آنجا امکان طرح دعوای اعسار و تقسیط مهریه برای زوج وجود دارد.

نحوه اخذ نوبت برای اداره اجرای ثبت مهریه (برای شهرهای بزرگ مانند تهران) چگونه است؟

برای شهرهای بزرگ مانند تهران، به دلیل حجم بالای مراجعات، معمولاً سامانه های نوبت دهی آنلاین راه اندازی شده است. مراجعین باید ابتدا به سایت نوبت دهی اداره کل ثبت اسناد و املاک استان خود مراجعه کرده و پس از تکمیل مشخصات و انتخاب نوع خدمت، نوبت دریافت کنند. پس از اخذ نوبت، با در دست داشتن کد پیگیری و مدارک لازم در زمان مقرر مراجعه نمایند. (توصیه می شود جهت اطلاعات دقیق، به سایت رسمی اداره ثبت اسناد و املاک استان مورد نظر مراجعه شود.)

تفاوت ممنوع الخروجی ثبت با دادگاه چیست؟

تفاوت اصلی در زمان و شرایط اعمال ممنوع الخروجی است. در اداره اجرای ثبت، زوجه می تواند بلافاصله پس از تشکیل پرونده اجرایی و ابلاغ اجرائیه، درخواست ممنوع الخروجی زوج را مطرح کند و این امر به سرعت اجرایی می شود. اما در دادگاه، ممنوع الخروجی معمولاً پس از صدور حکم قطعی مهریه و در صورتی که زوج اموال قابل توقیف نداشته باشد و اقدام به پرداخت نکند، امکان پذیر است و روند طولانی تری دارد.

نتیجه گیری و پیشنهاد نهایی

مطالبه مهریه از طریق اداره اجرای ثبت، مسیری حقوقی و کارآمد است که در صورت آگاهی از قوانین و رویه های آن، می تواند به سرعت و با هزینه کمتری به وصول این حق قانونی منجر شود. سند ازدواج به عنوان یک سند رسمی و لازم الاجرا، مبنای اصلی این اقدام است و امکان توقیف فوری اموال زوج و حتی ممنوع الخروجی او را فراهم می آورد.

تغییرات قانونی اخیر، به ویژه لغو بخشنامه سال 98 و حق انتخاب مستقیم زوجه بین ثبت و دادگاه، انعطاف پذیری بیشتری را برای متقاضیان ایجاد کرده است. با این حال، چالش هایی مانند عدم شناسایی مال کافی، مستثنیات دین و نیاز به رسیدگی به اعسار در دادگاه، از جمله نکاتی هستند که باید به دقت مورد توجه قرار گیرند.

با توجه به پیچیدگی های حقوقی و اداری این فرآیند، برای هر دو طرف دعوا (زوجه و زوج) آگاهی کامل از حقوق و تکالیف خود و همچنین مشاوره با یک وکیل متخصص در امور خانواده ضروری است. یک وکیل کارآزموده می تواند در شناسایی بهترین مسیر، آماده سازی مدارک، پیگیری پرونده و مقابله با چالش های احتمالی، راهنمایی های ارزشمندی ارائه دهد و در نهایت به حفظ حقوق موکل و تسریع روند وصول مهریه کمک کند. جهت مشاوره تخصصی با وکلای مجرب، توصیه می شود با دفتر حقوقی مربوطه تماس حاصل فرمایید.