معرفی چابهار

سفر به نقطه ای دورافتاده اما شگفت انگیز در جنوب شرق ایران جایی که سواحل بی نظیر اقیانوسی با کوه های مریخی تلاقی پیدا می کنند و بازارهای رنگارنگ محلی شما را به دنیای دیگری می برند تجربه ای متفاوت و به یادماندنی است. اگر به دنبال مقصدی هستید که هم جاذبه های طبیعی بکر داشته باشد و هم موقعیت اقتصادی و تجاری منحصربه فرد چابهار همان جایی است که باید کشف کنید. این شهر بندری با آب وهوای همیشه بهاری و پتانسیل های فراوان مقصدی جذاب برای گردشگران و فعالان اقتصادی است. با مطالعه این راهنما اطلاعات کاملی درباره این نگین مکران به دست خواهید آورد.

تاریخچه و پیشینه چابهار

پیشینه چابهار به دوران باستان بازمی گردد. آثاری از دوره های مختلف تاریخی در این منطقه یافت شده که نشان دهنده اهمیت آن در طول قرون است. بندر تیس در نزدیکی چابهار امروزی یکی از قدیمی ترین بنادر ایران بوده و قدمت آن به بیش از ۲۵۰۰ سال پیش می رسد.

در دوران قاجار چابهار تحت کنترل اعراب مسقط قرار گرفت اما دولت مرکزی ایران برای بازپس گیری آن تلاش کرد و در نهایت موفق شد حاکمیت خود را در این منطقه تثبیت کند. توسعه بندر چابهار به شکل جدی از دهه ۱۳۵۰ آغاز شد و پس از انقلاب اسلامی نیز ادامه یافت.

در سال ۱۳۶۲ بندر شهید کلانتری و سپس بندر شهید بهشتی به بهره برداری رسیدند. این توسعه زیرساختی نقش چابهار را به عنوان یک بندر اقیانوسی استراتژیک پررنگ تر کرد و در نهایت منجر به تأسیس منطقه آزاد تجاری صنعتی چابهار در اوایل دهه هفتاد شد.

موقعیت جغرافیایی و آب و هوای چابهار

چابهار در منتهی الیه جنوب شرقی ایران در کنار دریای مکران و اقیانوس هند واقع شده است. این شهر تنها بندر اقیانوسی ایران محسوب می شود و از شمال به شهرستان قصرقند از جنوب به دریای مکران از شرق به شهرستان دشتیاری و از غرب به شهرستان کنارک محدود می شود.

موقعیت جغرافیایی ویژه چابهار آن را در نزدیکی مدار رأس السرطان قرار داده است. این موضوع همراه با تأثیر بادهای موسمی و جبهه های استوایی باعث شده تا چابهار آب و هوایی گرمسیری و معتدل با رطوبت نسبی داشته باشد.

یکی از ویژگی های منحصربه فرد آب و هوای چابهار کمترین تغییرات فصلی دما در میان شهرهای ایران است. این منطقه در زمستان گرم ترین نقطه کشور و در تابستان خنک ترین بندر جنوبی ایران به شمار می رود. میانگین دمای سالانه حدود ۲۴ درجه سانتی گراد است و همین اعتدال دما در تمام فصول وجه تسمیه نام «چهاربهار» را توضیح می دهد.

جمعیت و مردم شناسی چابهار

بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت شهر چابهار بیش از ۱۰۶ هزار نفر و جمعیت شهرستان چابهار بیش از ۲۸۳ هزار نفر بوده است. مردم بومی این منطقه بلوچ هستند و به زبان بلوچی با گویش های مختلف صحبت می کنند.

اکثر ساکنان بومی چابهار اهل سنت و پیرو مذهب حنفی هستند. با این حال به دلیل موقعیت راهبردی و تجاری چابهار و مهاجرت پذیری آن اقوام و مذاهب مختلفی در این شهر ساکن شده اند و ترکیب جمعیتی متنوعی را ایجاد کرده اند.

مردم بلوچ آداب و رسوم و فرهنگ غنی دارند که در مراسم مختلف مانند اعیاد فطر و قربان و همچنین در موسیقی و رقص محلی آن ها نمود پیدا می کند. پوشش محلی مردان و زنان بلوچ نیز بخشی از هویت فرهنگی این منطقه است.

اقتصاد و منطقه آزاد تجاری چابهار

اقتصاد چابهار به شدت تحت تأثیر موقعیت استراتژیک آن به عنوان تنها بندر اقیانوسی ایران و قرارگیری در مسیر کریدورهای حمل و نقل بین المللی است. منطقه آزاد تجاری صنعتی چابهار با مساحت ۱۴۰ کیلومتر مربع نقش کلیدی در جذب سرمایه گذاری و توسعه اقتصادی منطقه ایفا می کند.

این منطقه آزاد شامل بخش های مختلفی از جمله مسکونی سوله ها و انبارها شهرک های صنعتی (مانند پتروشیمی مکران و فولاد مکران) و پروژه های بزرگ ملی است. دسترسی مستقیم به آب های آزاد و قرارگیری خارج از تنگه هرمز مزیت رقابتی مهمی برای چابهار در تجارت بین المللی ایجاد کرده است.

علاوه بر تجارت و ترانزیت کالا صید و پرورش ماهی و میگو نیز بخش مهمی از اقتصاد چابهار را تشکیل می دهد. این شهر یکی از تأمین کنندگان اصلی ماهی تن کشور است. کشاورزی با محصولاتی نظیر موز انبه و محصولات جالیزی و همچنین گردشگری و صنایع دستی نیز در اقتصاد محلی نقش دارند.

ترابری و حمل و نقل چابهار

حمل و نقل نقش حیاتی در موقعیت استراتژیک چابهار دارد. این شهر از طریق شبکه های حمل و نقل زمینی و هوایی به داخل کشور و کشورهای همسایه متصل می شود. بندر چابهار دارای دو اسکله مهم شهید کلانتری و شهید بهشتی است که قابلیت پهلودهی کشتی های اقیانوس پیما را دارند.

پروژه های توسعه ای مهمی در حوزه حمل و نقل در چابهار در حال اجرا است. خط آهن چابهار-زاهدان یکی از این پروژه هاست که اتصال این بندر به شبکه ریلی سراسری و کشورهای آسیای میانه را فراهم می کند و اهمیت آن را در ترانزیت کالا دوچندان می سازد.

چابهار دارای فرودگاه کنارک در فاصله حدود ۵۰ کیلومتری است که پروازهایی به شهرهای داخلی و برخی مقاصد خارجی دارد. احداث فرودگاه بین المللی جدید چابهار نیز در دست اقدام است. دسترسی جاده ای به چابهار از طریق جاده های اصلی مانند جاده ۹۵ (از شمال شرق) و جاده ۹۸ (در امتداد ساحل) امکان پذیر است.

جاهای دیدنی چابهار

چابهار به دلیل تنوع جاذبه های طبیعی و تاریخی مقصدی جذاب برای گردشگران است. سواحل صخره ای و ماسه ای زیبا پدیده موج فشان در دریای بزرگ و خلیج های تماشایی چابهار و گواتر از دیدنی های طبیعی ساحلی هستند.

پدیده های زمین شناسی منحصربه فردی مانند کوه های مینیاتوری یا مریخی و کوه گل افشان تنگ نیز در نزدیکی چابهار قرار دارند. تالاب صورتی لیپار با رنگ خاص خود و جنگل های حرا در خلیج گواتر اکوسیستم های ویژه ای هستند که ارزش دیدن دارند.

درخت انجیر معابد با شکل خاص خود و منطقه حفاظت شده گاندو که زیستگاه تمساح پوزه کوتاه ایرانی است از دیگر جاذبه های طبیعی هستند. از نظر تاریخی نیز روستای تیس با آثار باستانی متعدد از جمله قلعه پرتغالی ها و گورستان جن ها مقبره سید غلام رسول و ساختمان قدیمی تلگرافخانه اهمیت دارند.

کوه های مینیاتوری چابهار

کوه های مینیاتوری که به کوه های مریخی نیز شهرت دارند یکی از شگفت انگیزترین پدیده های طبیعی در نزدیکی چابهار هستند. این کوه ها در امتداد جاده ساحلی چابهار به گواتر کشیده شده اند و منظره ای فرازمینی و منحصربه فرد ایجاد کرده اند.

شکل و جنس خاص این کوه ها که حاصل فرسایش در طول میلیون ها سال است آن ها را به یکی از اصلی ترین جاذبه های گردشگری چابهار تبدیل کرده است. بازدید از این کوه ها به ویژه در زمان طلوع و غروب خورشید تجربه ای بصری فراموش نشدنی را رقم می زند.

تالاب لیپار

تالاب لیپار معروف به تالاب صورتی در فاصله ۱۵ کیلومتری شرق چابهار و در مسیر جاده ساحلی به گواتر قرار دارد. رنگ صورتی یا قرمز این تالاب که به دلیل وجود پلانکتون های گیاهی خاص در آب است منظره ای بسیار زیبا و چشم نواز ایجاد می کند.

این تالاب در تنگه ای بین دو کوه قرار گرفته و زیستگاه انواع پرندگان مهاجر و بومی نظیر فلامینگو چنگر حواصیل و کشیم است. تماشای پرندگان و عکاسی از این پدیده طبیعی منحصربه فرد از فعالیت های محبوب در تالاب لیپار است.

بندر گواتر

خلیج و بندر گواتر در شرقی ترین نقطه ساحلی ایران و در مرز با پاکستان قرار دارد. این منطقه به دلیل طبیعت بکر و دست نخورده اش شهرت دارد و از مقاصد اصلی برای تماشای جنگل های حرا محسوب می شود. جنگل های حرا اکوسیستم خاصی هستند که درختان آن در آب شور دریا ریشه دارند.

بندر گواتر همچنین یکی از مراکز مهم صید ماهی و میگو در چابهار است و تماشای فعالیت صیادان در این بندر می تواند جذاب باشد. قایق سواری در خلیج گواتر و بازدید از جنگل های حرا تجربه ای لذت بخش برای دوستداران طبیعت است.

درخت مکرزن

درخت مکرزن که به آن انجیر معابد یا لور لول نیز گفته می شود یکی از نمادهای طبیعی و فرهنگی چابهار است. این درختان با ریشه های هوایی فراوان و تاج بزرگ و پهن خود ظاهری بسیار خاص و متفاوت دارند و اغلب بیش از صد سال قدمت دارند.

درختان مکرزن معمولاً در نزدیکی زیارتگاه ها یا مکان های مقدس محلی یافت می شوند و در باورهای بومی جایگاه ویژه ای دارند. نمونه هایی از این درختان در روستاهای رمین تیس کوپان و لیپار قابل مشاهده هستند.

گورستان جن ها

گورستان جن ها یا جنانی گچ یکی از مرموزترین و جذاب ترین دیدنی های تاریخی در روستای تیس در نزدیکی چابهار است. این گورستان با قبرهای سنگی عجیب خود که در دل صخره ها حفر شده اند داستان ها و افسانه های محلی زیادی را در خود جای داده است.

مردم بومی معتقدند این قبرها محل دفن اجنه یا موجودات ماورایی بوده است و به همین دلیل به آن گورستان جن ها می گویند. معماری و شکل خاص قبرها شباهت هایی به برخی گورستان های باستانی در مناطق دیگر دارد و قدمت آن به دوران پیش از اسلام یا اوایل دوره اسلامی بازمی گردد.

قلعه پرتغالی ها چابهار

قلعه پرتغالی ها در روستای تاریخی تیس در فاصله ۵ کیلومتری شمال غربی چابهار قرار دارد. این قلعه یادگاری از دوران تسلط پرتغالی ها بر سواحل جنوبی ایران در قرن شانزدهم میلادی است و نشان دهنده اهمیت استراتژیک بندر تیس در آن دوران است.

ویرانه های این قلعه سنگی بر فراز تپه ای مشرف به دریا قرار گرفته اند و شامل بخش هایی مانند برج دیده بانی و دیوارهای دفاعی می شوند. بازدید از قلعه پرتغالی ها فرصتی برای آشنایی با بخشی از تاریخ دریانوردی و تجارت در منطقه مکران است.

روستای تیس

روستای تیس یکی از قدیمی ترین و تاریخی ترین سکونتگاه های منطقه چابهار است که قدمت آن به بیش از ۲۵۰۰ سال پیش بازمی گردد. این روستا در دره ای سرسبز در نزدیکی چابهار قرار دارد و زمانی بندر مهمی در سواحل مکران بوده است.

تیس دارای جاذبه های تاریخی متعددی از جمله ویرانه های شهر باستانی قلعه های مختلف (پرتغالی ها پیروزگت بلوچ گت) گورستان جن ها سدهای تاریخی و چاه های باستانی است. مسجد جامع تیس نیز یکی از بناهای مذهبی مهم در این روستا محسوب می شود.

روستای درک چابهار

روستای درک یکی از پدیده های طبیعی نادر و بسیار زیبای ایران است که در فاصله حدود ۱۷۰ کیلومتری غرب چابهار و در مسیر جاده ساحلی قرار دارد. ویژگی منحصربه فرد درک تلاقی کویر با دریا است؛ جایی که شن های طلایی کویر تا کنار آب های آبی اقیانوس هند پیش می روند.

این منظره بکر و تماشایی درک را به مقصدی محبوب برای طبیعت گردان و عکاسان تبدیل کرده است. نخلستان های کنار ساحل نیز زیبایی این منطقه را دوچندان کرده اند.

کوه گل افشان

کوه گل افشان تنگ یکی از فعال ترین و مشهورترین گل افشان های ایران است که در فاصله حدود ۱۰۰ کیلومتری غرب چابهار و در نزدیکی روستای تنگ قرار دارد. این پدیده طبیعی شامل تپه ای مخروطی شکل است که از دهانه آن گل و لای سرد به بیرون پرتاب می شود.

بازدید از گل افشان تنگ فرصتی برای مشاهده یکی از پدیده های زمین شناسی کمیاب است. گل های خارج شده از این کوه خواص درمانی نیز دارند و برخی گردشگران برای استفاده از این خواص به این منطقه سفر می کنند.

مراکز خرید چابهار

چابهار به دلیل قرارگیری در منطقه آزاد تجاری مقصدی محبوب برای خرید محسوب می شود. انواع مراکز خرید سنتی و مدرن در این شهر وجود دارند که کالاهای متنوعی را عرضه می کنند.

بازارهای سنتی مانند بازار بلوکان و دکه بازار محل مناسبی برای خرید سوغات محلی ادویه جات ماهی و میگو تازه و صنایع دستی هستند. در این بازارها می توانید با فرهنگ و زندگی روزمره مردم محلی نیز آشنا شوید.

مراکز خرید مدرن مانند پردیس صدف ابریشم و تیس نیز انواع کالاهای وارداتی از جمله لوازم آرایشی پوشاک لوازم خانگی و مواد غذایی را ارائه می دهند. خرید در چابهار می تواند یکی از جذابیت های سفر به این منطقه باشد.

اقامت در چابهار

برای اقامت در چابهار گزینه های متنوعی پیش روی گردشگران قرار دارد. از هتل های چند ستاره و هتل آپارتمان ها گرفته تا مهمانپذیرها و اقامتگاه های بوم گردی امکانات مختلفی برای اسکان مسافران فراهم شده است.

هتل های چهار ستاره و مراکز اقامتی با کیفیت در منطقه آزاد و شهر چابهار پذیرای گردشگران هستند. علاوه بر این اقامتگاه های بوم گردی در روستاها و مناطق اطراف تجربه ای متفاوت و نزدیک تر به فرهنگ محلی را ارائه می دهند.

برای کسانی که به دنبال تجربه ای ماجراجویانه تر هستند امکان کمپینگ و اقامت در چادر در سواحل و پارک های ساحلی چابهار نیز وجود دارد البته باید با رعایت قوانین و نکات ایمنی انجام شود.

غذاهای سنتی و رستوران های چابهار

آشپزی در چابهار و منطقه بلوچستان متأثر از موقعیت جغرافیایی و محصولات محلی است. غذاهای دریایی به ویژه ماهی و میگو نقش مهمی در سبد غذایی مردم دارند. استفاده از خرما و ادویه جات نیز در غذاهای محلی رایج است.

از غذاهای معروف چابهار می توان به قلیه ماهی تباهگ (گوشت خشک شده) استانبولی بلوچی بریانی ماهی و بت ماش اشاره کرد. نان های محلی متنوعی نیز در این منطقه پخته می شوند که همراه غذاها سرو می شوند.

برای چشیدن طعم غذاهای سنتی چابهار می توانید به رستوران های محلی در سطح شهر و همچنین در منطقه آزاد مراجعه کنید. برخی اقامتگاه های بوم گردی نیز غذاهای خانگی و محلی را برای مهمانان خود تهیه می کنند.

سوغات و صنایع دستی چابهار

چابهار دارای صنایع دستی و سوغات متنوعی است که بازتاب دهنده فرهنگ غنی مردم بلوچ و موقعیت ساحلی این منطقه است. سوزن دوزی بلوچی یکی از معروف ترین هنرهای دستی این منطقه است که با طرح ها و رنگ های خاص خود بر روی پارچه نقش می بندد.

صنایع دستی حصیری که با استفاده از برگ درختان نخل و گیاهان محلی بافته می شوند شامل انواع سبد کلاه و زیرانداز هستند. سکه دوزی یا سامان نیز هنری است که در آن از سکه ها و آینه های کوچک برای تزئین پارچه ها و لباس ها استفاده می شود.

معرق صدف و ساخت وسایل زینتی با استفاده از انواع صدف ها و حلزون های دریایی از دیگر سوغات های مرتبط با دریا در چابهار هستند. ماهی و میگو تازه نیز از محبوب ترین سوغات های خوراکی این بندر به شمار می روند.

شهر چابهار چگونه شهری است؟

چابهار شهری بندری در جنوب شرق ایران در کرانه دریای مکران و اقیانوس هند است. این شهر به دلیل موقعیت استراتژیک منطقه آزاد تجاری و جاذبه های طبیعی و تاریخی منحصربه فرد مقصدی مهم برای تجارت و گردشگری محسوب می شود.

شهرستان چابهار جزو کدام استان است؟

شهرستان چابهار در استان سیستان و بلوچستان واقع شده است. این شهرستان در منتهی الیه جنوب شرقی این استان قرار دارد و مرکز آن شهر چابهار است.

آیا شهر چابهار فرودگاه دارد؟

بله شهرستان چابهار دارای فرودگاه کنارک است که در فاصله حدود ۵۰ کیلومتری مرکز شهر چابهار قرار دارد. این فرودگاه پروازهای داخلی و برخی پروازهای خارجی را پوشش می دهد.

قدمت شهر چابهار چقدر است؟

قدمت سکونت در منطقه چابهار به ویژه در بندر تاریخی تیس به بیش از ۲۵۰۰ سال پیش بازمی گردد. شهر چابهار امروزی نیز پیشینه ای طولانی دارد و در طول تاریخ از اهمیت تجاری و استراتژیکی برخوردار بوده است.

چرا به چابهار بهشت گمشده ایران می گویند؟

به دلیل جاذبه های طبیعی بکر و کمتر شناخته شده ای مانند کوه های مریخی تالاب صورتی جنگل های حرا و سواحل اقیانوسی زیبا که در کمتر نقطه ای از ایران یافت می شوند به چابهار لقب بهشت گمشده ایران داده اند.

کیش بهتر است یا چابهار؟

انتخاب بین کیش و چابهار به سلیقه و هدف سفر شما بستگی دارد. کیش بیشتر برای خرید تفریحات لوکس و سواحل مرجانی شناخته می شود در حالی که چابهار جاذبه های طبیعی منحصربه فردتر فرهنگ محلی غنی تر و موقعیت تجاری استراتژیک دارد.

سفر به چابهار چقدر هزینه دارد؟

هزینه سفر به چابهار متغیر است و به عواملی مانند زمان سفر نوع وسیله حمل و نقل محل اقامت و سبک سفر شما بستگی دارد. با برنامه ریزی و انتخاب گزینه های اقتصادی تر می توان هزینه سفر را مدیریت کرد.