نمونه دادخواست مطالبه نفقه زوجه | رایگان و آپدیت ۱۴۰۲
نمونه دادخواست مطالبه نفقه زوجه
مطالبه نفقه زوجه از طریق دادخواست، راهکاری قانونی برای زنانی است که همسرشان از پرداخت هزینه های زندگی مشترک خودداری می کند و زن نیز وظایف زناشویی خود را انجام داده است. این فرآیند با تنظیم یک دادخواست دقیق و مستند به قوانین، در مراجع قضایی پیگیری می شود تا حقوق مالی زوجه احیا گردد.
نفقه یکی از حقوق اساسی و مهم زنان در زندگی مشترک است که بر اساس قوانین مدنی ایران، تکلیف پرداخت آن بر عهده مرد قرار دارد. این حق، تنها به معنای تأمین خوراک و پوشاک نیست، بلکه طیف وسیعی از نیازهای متعارف و متناسب با شأن زن را در بر می گیرد؛ از مسکن و اثاث منزل گرفته تا هزینه های درمانی و بهداشتی. در شرایطی که زوج به هر دلیلی از انجام این وظیفه قانونی خود سرباز می زند و زن نیز به وظایف خود، یعنی تمکین عام و خاص، عمل کرده است، قانون به زن اجازه می دهد تا با طرح دعوای مطالبه نفقه، حقوق خود را از طریق مراجع قضایی پیگیری کند. این مسیر قانونی، نیازمند آگاهی دقیق از مراحل، مستندات و نکات حقوقی است تا زوجه بتواند با اطمینان خاطر و به درستی، دادخواست خود را تنظیم و پیگیری نماید.
در این مقاله، قصد داریم یک راهنمای جامع و کاربردی برای تمامی ابعاد مربوط به «نمونه دادخواست مطالبه نفقه زوجه» ارائه دهیم. از تعریف نفقه و مبانی حقوقی آن گرفته تا گام های اولیه پیش از مراجعه به دادگاه، نحوه تنظیم دادخواست، ارائه نمونه های کاربردی و مراحل پیگیری قضایی، تمامی جزئیات به صورت دقیق و مستند بررسی خواهند شد. هدف نهایی این است که زنانی که با چالش عدم پرداخت نفقه مواجه هستند، بتوانند با دیدی باز و اطلاعاتی کامل، مسیر قانونی احقاق حقوق خود را طی کنند.
نفقه زوجه چیست و چه زمانی به زن تعلق می گیرد؟ (مبانی حقوقی)
نفقه، یکی از مهم ترین حمایت های مالی قانون گذار از زوجه است که ریشه های عمیقی در فقه اسلامی و حقوق ایران دارد. بر اساس قوانین مدنی، مرد موظف به پرداخت نفقه همسر دائمی خود است تا نیازهای معیشتی او را تأمین کند و زندگی شرافتمندانه ای برایش فراهم آورد.
تعریف نفقه بر اساس ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی
ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی، تعریف جامعی از نفقه ارائه می دهد. طبق این ماده، نفقه شامل تمامی نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن می شود. این موارد صرفاً به خوراک و پوشاک محدود نیست، بلکه ابعاد گسترده ای از زندگی زوجه را پوشش می دهد. مصادیق نفقه عبارت اند از:
- مسکن: تأمین محلی مناسب برای زندگی مشترک که متناسب با شأن زن باشد.
- پوشاک: تهیه لباس های مورد نیاز زن بر اساس فصول سال و موقعیت اجتماعی او.
- خوراک: تأمین غذای کافی و مناسب با وضعیت زن.
- اثاث منزل: فراهم آوردن لوازم و اثاثیه ضروری برای زندگی در منزل مشترک.
- هزینه های درمانی: پرداخت هزینه های مربوط به بیماری ها، دارو و درمان زوجه.
- خدمتکار: در صورتی که زن دارای شأن اجتماعی باشد که وجود خدمتکار برای او متعارف و ضروری تلقی شود.
- سایر نیازهای متعارف: هر آنچه که به اقتضای شأن و موقعیت اجتماعی زن، جزء نیازهای اساسی و روزمره او محسوب شود.
شرایط اساسی تعلق نفقه
تعلق نفقه به زوجه، مشروط به وجود برخی شرایط حقوقی است که مهم ترین آن ها عبارت اند از:
- عقد دائم: در اغلب موارد، نفقه تنها به زوجه ای تعلق می گیرد که در عقد دائم همسر مرد باشد. در عقد موقت (صیغه)، نفقه به زن تعلق نمی گیرد، مگر اینکه ضمن عقد شرط شده باشد یا طرفین به این موضوع توافق کرده باشند.
- تمکین عام و خاص زوجه: شرط اصلی برای استحقاق زن به نفقه، «تمکین» اوست. تمکین به دو دسته تقسیم می شود:
- تمکین عام: به معنای حضور زن در منزل مشترک و ایفای تمامی وظایف زناشویی در قبال همسرش، به جز روابط زناشویی.
- تمکین خاص: به معنای برقراری روابط زناشویی و عدم ممانعت از آن است.
چنانچه زن بدون دلیل موجه شرعی و قانونی از تمکین خودداری کند، به او «ناشزه» گفته می شود و در این صورت، حق نفقه از او ساقط می گردد. البته در شرایطی مانند «حق حبس» (جلوگیری از تمکین خاص تا دریافت مهریه) یا بیماری موجه، عدم تمکین زن، موجب از بین رفتن حق نفقه او نمی شود.
تفاوت نفقه گذشته (معوقه) و نفقه حال (جاریه)
در مطالبه نفقه، لازم است تفاوت میان نفقه گذشته و نفقه جاریه را در نظر گرفت:
- نفقه گذشته (معوقه): مربوط به دوره ای است که نفقه به زن تعلق گرفته اما مرد از پرداخت آن خودداری کرده است. زن می تواند نفقه گذشته را تا هر زمان که به او پرداخت نشده، مطالبه کند.
- نفقه حال (جاریه): مربوط به هزینه های زندگی حال و آینده زن است که پس از تقدیم دادخواست، در جریان دادرسی توسط کارشناس تعیین و حکم پرداخت آن صادر می شود.
مبانی قانونی نفقه
چند ماده قانونی کلیدی در خصوص نفقه زوجه وجود دارد که مبنای طرح دعاوی نفقه هستند:
- ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی: «در عقد دائم، نفقه زن بر عهده شوهر است.» این ماده، تکلیف اصلی پرداخت نفقه را مشخص می کند.
- ماده ۱۱۱۱ قانون مدنی: «زن می تواند در صورت استنکاف شوهر از دادن نفقه به محکمه رجوع کند. در این صورت محکمه میزان نفقه را معین و شوهر را به دادن آن محکوم خواهد کرد.» این ماده، راهکار قانونی مطالبه نفقه را برای زن فراهم می آورد.
- ماده ۱۲۰۶ قانون مدنی: «نفقه اقارب عبارت از مسکن و البسه و خوراک و اثاث البیت و حتی در صورت احتیاج، خادم و معالجه است.» اگرچه این ماده بیشتر به نفقه اقارب می پردازد، اما مفهوم نفقه را روشن تر می کند و در برخی موارد در بحث نفقه زوجه نیز به آن استناد می شود. همچنین، نفقه زوجه بر نفقه اقارب مقدم است.
مطالبه نفقه گذشته (معوقه) و نفقه حال (جاریه) دو دعوای مالی متفاوت هستند که زن می تواند هر دو را به صورت همزمان یا جداگانه از طریق دادگاه خانواده پیگیری کند. تعیین میزان نفقه بر اساس شأن زن و نیازهای متعارف او، توسط کارشناس رسمی دادگستری انجام می شود.
پیش از دادخواست: گام های اولیه و راهکارهای قبل از رجوع به دادگاه
پیش از آنکه زن اقدام به تنظیم و تقدیم دادخواست مطالبه نفقه کند، می تواند و گاهی لازم است که برخی گام های اولیه و راهکارهای پیش بینی شده را امتحان کند. این اقدامات نه تنها ممکن است به حل و فصل مسالمت آمیز موضوع کمک کند، بلکه در صورت لزوم برای طرح دعوا، به عنوان مستندات محکمه پسند قابل ارائه خواهند بود.
اهمیت ارسال اظهارنامه رسمی
ارسال اظهارنامه رسمی به زوج، یکی از اولین و مؤثرترین گام ها پیش از مراجعه به دادگاه است. اظهارنامه، یک سند رسمی است که از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ارسال می شود و به موجب آن، زن به صورت رسمی و قانونی، همسرش را از عدم پرداخت نفقه مطلع کرده و از او می خواهد که نفقه را پرداخت کند. اهمیت ارسال اظهارنامه در موارد زیر است:
- اخطار رسمی: به زوج اخطار می دهد که در صورت ادامه عدم پرداخت نفقه، زن حق رجوع به مراجع قضایی را خواهد داشت.
- مستندسازی: تاریخ و متن درخواست زن را به صورت رسمی ثبت می کند و می تواند به عنوان مدرکی دال بر امتناع زوج از پرداخت نفقه، در دادگاه ارائه شود.
- اثبات تمکین: در برخی موارد، محتوای اظهارنامه می تواند به صورت ضمنی یا صریح، تمکین زن و درخواست او برای بازگشت به زندگی مشترک را نیز نشان دهد.
برای تنظیم اظهارنامه، زن می تواند به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و فرم مربوطه را تکمیل کند. در متن اظهارنامه باید به صورت صریح، تاریخ شروع عدم پرداخت نفقه، درخواست پرداخت آن و اشاره به مواد قانونی مربوطه درج شود. یک نمونه کوتاه از متن اظهارنامه می تواند چنین باشد:
«زوج محترم جناب آقای [نام و نام خانوادگی زوج]؛ با سلام. به استحضار می رساند اینجانب [نام و نام خانوادگی زوجه]، همسر دائمی جنابعالی به موجب سند ازدواج شماره [شماره سند] مورخ [تاریخ] در دفترخانه [نام دفترخانه]، علیرغم ایفای تمامی وظایف زناشویی و تمکین عام و خاص، متاسفانه از تاریخ [تاریخ شروع عدم پرداخت] تاکنون، هیچ گونه مبلغی بابت نفقه دریافت نکرده ام. لذا خواهشمند است در اسرع وقت و حداکثر ظرف [مدت زمان مشخص، مثلاً ده روز] نسبت به پرداخت نفقه معوقه و جاریه اینجانب اقدام فرمایید. در غیر این صورت، ناگزیر به پیگیری موضوع از طریق مراجع قضایی خواهم بود.»
جمع آوری مدارک و مستندات لازم (چک لیست جامع)
آماده سازی مدارک و مستندات لازم، قبل از طرح هرگونه دعوای حقوقی، از اهمیت بالایی برخوردار است. این مدارک به دادگاه کمک می کند تا با دلایل کافی، حقانیت خواهان را احراز و رأی مقتضی صادر کند. چک لیست مدارک مورد نیاز برای دادخواست مطالبه نفقه زوجه به شرح زیر است:
| ردیف | عنوان مدرک | توضیحات |
|---|---|---|
| ۱ | اصل و کپی سند ازدواج | مهم ترین مدرک برای اثبات رابطه زوجیت و عقد دائم. |
| ۲ | اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی زوجین | برای احراز هویت خواهان و خوانده. |
| ۳ | وکالت نامه وکیل | در صورت اقدام از طریق وکیل دادگستری. |
| ۴ | اظهارنامه ارسالی به زوج | مدرکی دال بر درخواست رسمی نفقه از زوج و امتناع او. |
| ۵ | دلایل اثبات تمکین | مانند استشهادیه شهود، پیامک ها، صورتجلسات کلانتری (در صورت عدم تمکین زوج و مراجعه زن)، گواهی پزشکی قانونی (در صورت نیاز). |
| ۶ | دلایل اثبات عدم پرداخت نفقه | فقدان فیش واریزی، اقرار زوج (در صورت وجود)، شهادت شهود. |
| ۷ | گواهی عدم سازش (در صورت وجود) | در برخی موارد که طرفین به مراجع حل اختلاف مراجعه کرده اند. |
| ۸ | هرگونه سند دیگر مرتبط | مانند مدارک مربوط به شأن و موقعیت اجتماعی زن برای تعیین میزان نفقه. |
جمع آوری دقیق این مدارک و ارائه آن ها به همراه دادخواست، می تواند روند رسیدگی را تسریع کرده و شانس موفقیت در پرونده را به طور چشمگیری افزایش دهد.
نحوه تنظیم دادخواست مطالبه نفقه زوجه: گام به گام عملی
تنظیم دادخواست مطالبه نفقه زوجه، یکی از مهم ترین مراحل در مسیر احقاق حقوق زن است. یک دادخواست دقیق و کامل، می تواند روند رسیدگی را تسریع و نتیجه مطلوب را به ارمغان آورد. در ادامه، بخش های اصلی دادخواست و نحوه تکمیل آن ها به صورت گام به گام تشریح می شود.
بخش های اصلی دادخواست و نحوه تکمیل آن ها
هر دادخواست حقوقی از جمله دادخواست نفقه، از بخش های مشخصی تشکیل شده است که باید به دقت و با اطلاعات صحیح تکمیل گردند:
- عنوان خواسته: این بخش، هسته اصلی دادخواست است و باید به طور دقیق و کامل خواسته شما را مشخص کند. برای مطالبه نفقه، عناوین زیر معمولاً استفاده می شوند:
- «مطالبه نفقه معوقه زوجه»
- «مطالبه نفقه جاریه زوجه»
- «مطالبه نفقه معوقه و جاریه زوجه به انضمام خسارات دادرسی»
اهمیت تعیین دقیق خواسته در این است که دادگاه تنها به همین خواسته رسیدگی خواهد کرد.
- اطلاعات خواهان (زوجه) و خوانده (زوج): در این قسمت، مشخصات کامل طرفین شامل نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه و آدرس دقیق محل سکونت هر دو نفر باید درج شود. صحت این اطلاعات برای ابلاغ اوراق قضایی ضروری است.
- وکیل (در صورت وجود): اگر دادخواست توسط وکیل تنظیم و پیگیری می شود، مشخصات کامل وکیل شامل نام و نام خانوادگی، شماره پروانه، آدرس دفتر و شماره تلفن باید قید گردد. وکالت نامه نیز به عنوان یکی از منضمات دادخواست ارائه می شود.
- تعیین بهای خواسته: این بخش برای دعاوی مالی اهمیت ویژه ای دارد. نفقه معوقه (گذشته) یک دعوای مالی محسوب می شود و باید مبلغی به عنوان بهای خواسته تعیین گردد.
- اهمیت بهای خواسته: مبلغ تعیین شده برای نفقه معوقه، بر مرجع صالح رسیدگی کننده تأثیر مستقیم دارد. اگر بهای خواسته (مبلغ نفقه معوقه) کمتر از نصاب مقرر قانونی (در حال حاضر کمتر از ۲۰ میلیون تومان) باشد، پرونده در شورای حل اختلاف رسیدگی می شود؛ در غیر این صورت، دادگاه خانواده صالح به رسیدگی است.
- نحوه تعیین: معمولاً برای نفقه معوقه، مبلغی به صورت علی الحساب و تقریبی قید می شود (مثلاً مقوم به مبلغ ۲۱ میلیون تومان برای ارجاع به دادگاه خانواده). تعیین دقیق میزان نفقه نهایتاً توسط کارشناس رسمی دادگستری انجام خواهد شد.
- دلایل و منضمات دادخواست: در این قسمت، تمامی مدارک و مستنداتی که در بخش قبلی به آن ها اشاره شد (مانند سند ازدواج، شناسنامه، اظهارنامه و…) باید به صورت فهرست وار قید شوند. همچنین، باید اشاره شود که تقاضای «ارجاع امر به کارشناس رسمی دادگستری جهت تعیین میزان نفقه» وجود دارد.
شرح خواسته (متن دادخواست)
این بخش، مهم ترین قسمت دادخواست است که در آن، خواهان شرح واقعه و دلایل خود را برای دادگاه توضیح می دهد. نوشتن شرح خواسته باید با رعایت دقت، وضوح و استناد به مواد قانونی مرتبط انجام شود:
- توضیح واقعه ازدواج و تاریخ آن: در ابتدا باید به تاریخ عقد ازدواج دائم و شماره سند نکاحیه اشاره شود تا رابطه زوجیت به اثبات برسد.
- بیان ایفای وظایف زناشویی و تمکین زوجه: لازم است صراحتاً قید شود که زوجه در تمام طول زندگی مشترک، به وظایف شرعی و قانونی خود در قبال همسرش عمل کرده و تمکین عام و خاص داشته است. این جمله برای اثبات استحقاق نفقه بسیار حیاتی است.
- ذکر تاریخ دقیق شروع عدم پرداخت نفقه توسط زوج: مشخص کردن دقیق تاریخی که زوج از آن زمان پرداخت نفقه را متوقف کرده، برای مطالبه نفقه معوقه ضروری است.
- استناد به مواد قانونی مرتبط: باید به مواد قانونی مانند ۱۱۰۶ (تکلیف نفقه)، ۱۱۰۷ (تعریف نفقه)، ۱۱۱۱ (حق رجوع زن به محکمه) و ۱۲۰۶ (اولویت نفقه زوجه) قانون مدنی استناد شود. این استنادات، پایه و اساس حقوقی ادعای شما را تقویت می کنند.
- درخواست ارجاع امر به کارشناس رسمی دادگستری: به دلیل تخصصی بودن تعیین میزان نفقه بر اساس شأن زن، درخواست تعیین کارشناس متخصص در این زمینه ضروری است.
- درخواست صدور حکم به پرداخت نفقه گذشته و آینده به همراه خسارات دادرسی: در پایان، صراحتاً از دادگاه درخواست شود که زوج را به پرداخت نفقه معوقه و جاریه (تا زمان اجرای حکم) و همچنین پرداخت تمامی خسارات دادرسی (شامل هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل، هزینه کارشناسی و…) محکوم کند.
نمونه های کاربردی دادخواست مطالبه نفقه زوجه
برای روشن تر شدن چگونگی تنظیم دادخواست مطالبه نفقه، در ادامه چند نمونه کاربردی از دادخواست با شرایط مختلف ارائه می شود. این نمونه ها، الگویی برای نوشتن دادخواست شخصی شما خواهند بود.
نمونه ۱: دادخواست مطالبه نفقه معوقه زوجه (عمومی و ساده)
این نمونه، برای حالتی است که زن صرفاً قصد مطالبه نفقه گذشته را دارد و می خواهد زوج را ملزم به پرداخت آن دوره کند.
خواهان: [نام و نام خانوادگی زوجه، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، آدرس کامل]
خوانده: [نام و نام خانوادگی زوج، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، آدرس کامل]
وکیل: [در صورت وجود: نام و نام خانوادگی، شماره پروانه، آدرس دفتر، شماره تماس]
تعیین خواسته و بهای آن: تقاضای رسیدگی و صدور حکم مبنی بر الزام خوانده به پرداخت نفقه معوقه زوجه از تاریخ [تاریخ شروع عدم پرداخت، مثلاً ۰۱/۰۷/۱۴۰۲] لغایت تاریخ تقدیم دادخواست، به انضمام کلیه خسارات دادرسی با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری. (مقوم به مبلغ [مثلاً ۲۱,۰۰۰,۰۰۰] ریال)
دلایل و منضمات دادخواست:
- کپی مصدق سند ازدواج شماره [شماره سند] مورخ [تاریخ] دفترخانه [شماره دفترخانه]
- کپی مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان
- کپی مصدق شناسنامه و کارت ملی خوانده
- کپی مصدق اظهارنامه شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ]
- وکالت نامه [در صورت وجود]
- درخواست ارجاع امر به کارشناسی
ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهر]
با سلام و احترام،
به استحضار عالی می رساند اینجانب [نام و نام خانوادگی خواهان] به موجب سند ازدواج شماره [شماره سند] مورخ [تاریخ] دفترخانه [شماره دفترخانه] به عقد دائم و شرعی خوانده محترم، آقای [نام و نام خانوادگی خوانده] درآمده ام. در تمام مدت زندگی مشترک، اینجانب به کلیه وظایف زناشویی و تکالیف قانونی خود مطابق با مواد ۱۱۰۲ و ۱۱۰۷ قانون مدنی عمل نموده و همواره تمکین عام و خاص از ایشان داشته ام.
متاسفانه، خوانده محترم از تاریخ [تاریخ شروع عدم پرداخت] تاکنون، بدون هیچ عذر موجهی و علی رغم استطاعت مالی، از پرداخت نفقه اینجانب خودداری ورزیده است. این موضوع طی اظهارنامه رسمی شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ] نیز به ایشان ابلاغ گردیده، اما متاسفانه همچنان از پرداخت نفقه معوقه استنکاف می ورزند.
لذا با تقدیم این دادخواست، مستنداً به مواد ۱۱۰۶، ۱۱۰۷، ۱۱۱۱ و ۱۲۰۶ قانون مدنی و با درخواست ارجاع امر به کارشناس رسمی دادگستری جهت تعیین میزان نفقه معوقه از تاریخ مذکور، تقاضای رسیدگی و صدور حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت نفقه معوقه و کلیه خسارات دادرسی (شامل هزینه های دادرسی، حق الوکاله وکیل، هزینه کارشناسی و…) مورد استدعاست.
با تشکر و احترام فراوان
[امضا و تاریخ]
نمونه ۲: دادخواست مطالبه نفقه معوقه و جاریه زوجه به همراه خسارات دادرسی
این نمونه برای حالتی است که زن علاوه بر نفقه گذشته، نفقه آینده (جاریه) خود را نیز درخواست می کند.
خواهان: [نام و نام خانوادگی زوجه، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، آدرس کامل]
خوانده: [نام و نام خانوادگی زوج، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، آدرس کامل]
وکیل: [در صورت وجود: نام و نام خانوادگی، شماره پروانه، آدرس دفتر، شماره تماس]
تعیین خواسته و بهای آن: ۱. تقاضای رسیدگی و صدور حکم مبنی بر الزام خوانده به پرداخت نفقه معوقه زوجه از تاریخ [تاریخ شروع عدم پرداخت] لغایت تاریخ تقدیم دادخواست. ۲. تقاضای رسیدگی و صدور حکم مبنی بر الزام خوانده به پرداخت نفقه جاریه زوجه از تاریخ تقدیم دادخواست تا زمان اجرای حکم. ۳. مطالبه کلیه خسارات دادرسی. (مقوم به مبلغ [مثلاً ۲۵,۰۰۰,۰۰۰] ریال)
دلایل و منضمات دادخواست:
- کپی مصدق سند ازدواج
- کپی مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان و خوانده
- کپی مصدق اظهارنامه ارسالی
- وکالت نامه [در صورت وجود]
- درخواست ارجاع امر به کارشناسی
- استشهادیه محلی [در صورت وجود]
ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهر]
با سلام و احترام،
به استحضار می رساند اینجانب [نام و نام خانوادگی خواهان] همسر دائمی خوانده محترم، آقای [نام و نام خانوادگی خوانده] به موجب سند ازدواج شماره [شماره سند] مورخ [تاریخ] دفترخانه [شماره دفترخانه] می باشم. اینجانب در تمام طول زندگی مشترک، همواره به کلیه وظایف زناشویی و تکالیف قانونی خود عمل کرده و تمکین عام و خاص از زوج داشته ام.
متاسفانه، خوانده محترم از تاریخ [تاریخ شروع عدم پرداخت نفقه] تاکنون، علیرغم استطاعت مالی و تمکین اینجانب، از پرداخت نفقه گذشته و جاریه مندرج در ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی، امتناع ورزیده اند. این موضوع طی اظهارنامه شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ] نیز به اطلاع ایشان رسیده، اما بی نتیجه مانده است.
لذا با تقدیم این دادخواست، مستنداً به مواد ۱۱۰۶، ۱۱۰۷، ۱۱۱۱ و ۱۲۰۶ قانون مدنی و با درخواست ارجاع امر به کارشناس رسمی دادگستری برای تعیین میزان نفقه معوقه و جاریه اینجانب، تقاضای رسیدگی و صدور حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت نفقه معوقه از تاریخ [تاریخ شروع عدم پرداخت] تا تاریخ تقدیم دادخواست و همچنین نفقه جاریه از تاریخ تقدیم دادخواست تا زمان اجرای حکم، به انضمام کلیه خسارات دادرسی (شامل هزینه های دادرسی، حق الوکاله وکیل، هزینه کارشناسی و…) مورد استدعاست.
با سپاس
[امضا و تاریخ]
نمونه ۳: دادخواست مطالبه نفقه زوجه در شرایط خاص (عدم تهیه مسکن مستقل توسط زوج)
این نمونه نشان می دهد چگونه می توان در شرح خواسته، جزئیات بیشتری از شرایط خاص عدم پرداخت نفقه را مطرح کرد.
خواهان: [نام و نام خانوادگی زوجه، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، آدرس کامل]
خوانده: [نام و نام خانوادگی زوج، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، آدرس کامل]
وکیل: [در صورت وجود]
تعیین خواسته و بهای آن: ۱. تقاضای رسیدگی و صدور حکم مبنی بر الزام خوانده به پرداخت نفقه معوقه زوجه از تاریخ [تاریخ شروع عدم پرداخت] لغایت تاریخ تقدیم دادخواست. ۲. تقاضای رسیدگی و صدور حکم مبنی بر الزام خوانده به پرداخت نفقه جاریه زوجه از تاریخ تقدیم دادخواست تا زمان اجرای حکم. ۳. مطالبه کلیه خسارات دادرسی. (مقوم به مبلغ [مثلاً ۲۵,۰۰۰,۰۰۰] ریال)
دلایل و منضمات دادخواست:
- کپی مصدق سند ازدواج
- کپی مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان و خوانده
- کپی مصدق اظهارنامه ارسالی
- وکالت نامه [در صورت وجود]
- درخواست ارجاع امر به کارشناسی
- نامه یا صورتجلسه کلانتری/مرکز مشاوره خانواده [در صورت وجود]
ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهر]
با سلام و احترام،
اینجانب [نام و نام خانوادگی خواهان] همسر دائمی خوانده محترم، آقای [نام و نام خانوادگی خوانده] به موجب سند ازدواج شماره [شماره سند] مورخ [تاریخ] می باشم. زندگی مشترک ما از تاریخ [تاریخ عقد] آغاز شده است. اینجانب در طول این مدت، همواره به تمامی وظایف شرعی و قانونی خود، از جمله تمکین عام و خاص، عمل نموده ام.
متاسفانه، از تاریخ [تاریخ شروع عدم تأمین مسکن مستقل و عدم پرداخت نفقه]، خوانده محترم بدون عذر موجه، از تهیه مسکن مستقل و در شأن اینجانب خودداری نموده و اینجانب مجبور به سکونت در منزل پدری خود شده ام. علاوه بر عدم تأمین مسکن، ایشان از پرداخت نفقه شرعی و قانونی اینجانب، شامل مسکن، خوراک، پوشاک و سایر نیازهای متعارف (موضوع ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی)، نیز به کلی امتناع ورزیده اند.
این موضوع طی اظهارنامه شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ] به ایشان ابلاغ و از ایشان درخواست گردید که نسبت به تأمین مسکن و پرداخت نفقه اقدام نمایند، اما تاکنون هیچ اقدام مثبتی از سوی ایشان صورت نپذیرفته است. عدم تهیه مسکن مستقل و عدم پرداخت نفقه، از مصادیق تخلف از وظایف زوجیت و اضرار به زوجه می باشد.
لذا با تقدیم این دادخواست، مستنداً به مواد ۱۱۰۶، ۱۱۰۷، ۱۱۱۱ و ۱۲۰۶ قانون مدنی و با درخواست ارجاع امر به کارشناس رسمی دادگستری برای تعیین میزان نفقه معوقه (از تاریخ [تاریخ شروع عدم پرداخت]) و نفقه جاریه (تا زمان اجرای حکم)، تقاضای رسیدگی و صدور حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت نفقه معوقه و جاریه به انضمام کلیه خسارات دادرسی (شامل هزینه های دادرسی، حق الوکاله وکیل و هزینه کارشناسی) مورد استدعاست.
با تجدید احترام
[امضا و تاریخ]
توجه: ارائه فایل های قابل دانلود Word و PDF به صورت مستقیم در این متن امکان پذیر نیست. نمونه های فوق به صورت متنی برای الگوبرداری ارائه شده اند.
مراحل پس از تنظیم دادخواست: ثبت و فرآیند رسیدگی قضایی
پس از تنظیم دقیق و کامل دادخواست مطالبه نفقه زوجه، نوبت به ثبت و پیگیری آن در مراجع قضایی می رسد. این مرحله نیز دارای جزئیات و تشریفات خاصی است که آگاهی از آن ها برای پیشبرد پرونده ضروری است.
نحوه ثبت دادخواست: مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی
در حال حاضر، تمامی دادخواست های حقوقی از جمله دادخواست مطالبه نفقه، باید از طریق «دفاتر خدمات الکترونیک قضایی» به ثبت برسند. دیگر امکان ثبت مستقیم دادخواست در دادگاه وجود ندارد. مراحل ثبت دادخواست به شرح زیر است:
- مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی: خواهان (زوجه) یا وکیل او باید با در دست داشتن مدارک لازم (که قبلاً جمع آوری شده اند) به یکی از این دفاتر مراجعه کند.
- ارائه مدارک و دادخواست: دادخواست تنظیم شده به همراه تمامی دلایل و منضمات (مانند سند ازدواج، شناسنامه، اظهارنامه و…) به مسئول دفتر ارائه می شود. مسئول دفتر، مدارک را اسکن و به پرونده الکترونیکی شما اضافه می کند.
- پرداخت هزینه دادرسی: هزینه دادرسی بر اساس بهای خواسته (مبلغ نفقه معوقه) و نرخ های مصوب قوه قضاییه محاسبه و از طریق کارت بانکی پرداخت می شود. در صورتی که خواهان توانایی پرداخت هزینه دادرسی را نداشته باشد، می تواند همزمان با دادخواست اصلی، دادخواست «اعسار از پرداخت هزینه دادرسی» را نیز تقدیم کند.
- ثبت نهایی: پس از ثبت، یک شماره پرونده و کد رهگیری به خواهان داده می شود که می تواند با استفاده از آن، وضعیت پرونده خود را در سامانه «عدل ایران» (adliiran.ir) پیگیری کند.
مرجع صالح رسیدگی
صلاحیت مرجع رسیدگی کننده به دادخواست مطالبه نفقه، بر اساس بهای خواسته (مبلغ نفقه معوقه) و نوع دعوا متفاوت است:
- شورای حل اختلاف: اگر بهای خواسته (مبلغ نفقه معوقه) کمتر از نصاب مقرر قانونی باشد (در حال حاضر کمتر از ۲۰ میلیون تومان)، صلاحیت رسیدگی با شورای حل اختلاف است.
- دادگاه خانواده: اگر بهای خواسته بیشتر از نصاب مذکور باشد، یا دعوا پیچیدگی های بیشتری داشته باشد (مانند مطالبه نفقه جاریه، همزمان با نفقه معوقه یا سایر دعاوی خانوادگی)، دادگاه خانواده مرجع صالح به رسیدگی خواهد بود.
فرآیند رسیدگی در دادگاه
پس از ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ارسال آن به مرجع صالح، فرآیند رسیدگی قضایی به شرح زیر دنبال می شود:
- ابلاغ: دادخواست و ضمائم آن به خوانده (زوج) ابلاغ می شود. زوج فرصت دارد تا ظرف مدت قانونی (معمولاً ده روز) دفاعیات خود را به دادگاه ارائه دهد.
- تشکیل جلسه دادرسی: دادگاه تاریخ و زمان تشکیل جلسه رسیدگی را تعیین و به طرفین ابلاغ می کند. حضور طرفین (یا وکلای آن ها) در جلسه دادرسی الزامی است. در این جلسه، طرفین دلایل و مستندات خود را ارائه و به سوالات قاضی پاسخ می دهند.
- ارجاع به کارشناسی: از آنجایی که تعیین میزان نفقه یک امر تخصصی است، دادگاه پس از بررسی اولیه، قرار ارجاع امر به «کارشناس رسمی دادگستری» را صادر می کند. وظیفه کارشناس، تعیین میزان نفقه بر اساس شأن زن، موقعیت اجتماعی، تحصیلات، منطقه زندگی، وضعیت خانوادگی و سایر معیارهای مرتبط است. هزینه کارشناسی معمولاً به عهده خواهان است که در صورت صدور حکم به نفع او، از خوانده قابل مطالبه خواهد بود.
- صدور رأی: پس از دریافت گزارش کارشناسی و بررسی تمامی جوانب پرونده، دادگاه اقدام به صدور رأی می کند. این رأی ممکن است مبنی بر محکومیت زوج به پرداخت نفقه معوقه و جاریه و خسارات دادرسی باشد.
اجرای حکم نفقه
پس از صدور رأی قطعی مبنی بر محکومیت زوج به پرداخت نفقه، زن می تواند برای اجرای حکم و دریافت نفقه اقدام کند:
- صدور اجراییه: ابتدا باید به دادگاه صادرکننده رأی مراجعه کرده و تقاضای صدور «اجرائیه» کند.
- ارجاع به واحد اجرا: اجراییه به «واحد اجرای احکام» دادگاه ارسال می شود. این واحد موظف است اقدامات لازم را برای وصول نفقه از زوج به عمل آورد.
- روش های اجرا: واحد اجرا می تواند از طریق توقیف اموال زوج (اعم از حساب بانکی، حقوق، املاک و…) یا در صورت عدم وجود مال، از طریق سایر روش های قانونی (مانند جلب زوج در صورت تحقق شرایط) برای اجرای حکم اقدام کند.
نکات حقوقی پیشرفته و تکمیلی در مورد مطالبه نفقه زوجه (ویژه و کاربردی)
در کنار مبانی و مراحل اولیه، آگاهی از برخی نکات حقوقی پیشرفته و ظرایف قانونی می تواند به زن در مطالبه مؤثرتر نفقه کمک کند.
نظریات مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه
نظریات مشورتی قوه قضاییه، راهنمای قضات و حقوقدانان در تفسیر و اجرای قوانین هستند. برخی از مهم ترین نظریات مرتبط با نفقه عبارت اند از:
- مالی یا غیرمالی بودن دعوای نفقه: در خصوص دعوای تعیین میزان نفقه و ترتیب پرداخت آن (که معمولاً برای نفقه جاریه است و دادگاه صرفاً میزان را تعیین می کند)، این دعوا اغلب غیرمالی محسوب می شود. اما دعوای مطالبه نفقه گذشته (معوقه) یک دعوای مالی است، زیرا مستقیماً به دریافت مبلغ مشخصی مربوط می شود. این تمایز در تعیین هزینه دادرسی و مرجع صالح رسیدگی (شورای حل اختلاف یا دادگاه خانواده) اهمیت دارد.
- صلاحیت مرجع رسیدگی: در دعاوی مالی نفقه (مانند نفقه معوقه)، صلاحیت مرجع بر اساس نصاب مالی تعیین می شود. اگر مبلغ خواسته کمتر از حد نصاب شورای حل اختلاف باشد، این شورا صلاحیت دارد، در غیر این صورت دادگاه خانواده صالح است.
نفقه در عقد موقت
بر خلاف عقد دائم، در «عقد موقت» (صیغه)، نفقه به زن تعلق نمی گیرد، مگر اینکه در هنگام عقد، پرداخت نفقه به عنوان یکی از شروط ضمن عقد تعیین شده باشد. اگر چنین شرطی وجود داشته باشد، زن موقت نیز می تواند در صورت عدم پرداخت نفقه، از طریق دادگاه اقدام به مطالبه آن کند.
تعدیل نفقه
میزان نفقه، یک مبلغ ثابت و همیشگی نیست و ممکن است با تغییر شرایط اقتصادی، تورم، یا تغییر شأن و وضعیت زن یا مرد، نیاز به تغییر (افزایش یا کاهش) داشته باشد. در این صورت، هر یک از زوجین می تواند با تقدیم «دادخواست تعدیل نفقه» از دادگاه درخواست کند تا میزان نفقه تعیین شده قبلی را مجدداً بررسی و تعدیل نماید.
نفقه در ایام عده طلاق
نفقه در ایام عده طلاق، به شرایط طلاق بستگی دارد:
- طلاق رجعی: در طلاق رجعی، زن در ایام عده، مستحق نفقه است، مگر اینکه نشوز او قبل از طلاق ثابت شده باشد.
- طلاق بائن: در طلاق بائن، نفقه به زن در ایام عده تعلق نمی گیرد، مگر در شرایط خاص مانند طلاق به دلیل عدم برقراری رابطه زناشویی که زن در دوران عده باردار باشد.
تفاوت نفقه زوجه و نفقه فرزند
نفقه زوجه و نفقه فرزند، دو دعوای حقوقی مستقل هستند، اگرچه هر دو در صلاحیت دادگاه خانواده قرار دارند. نفقه زوجه بر عهده مرد است و مشروط به تمکین اوست. نفقه فرزند بر عهده پدر است و حتی در صورت طلاق والدین، ساقط نمی شود. زن می تواند هر دو را به صورت همزمان یا جداگانه مطالبه کند.
تأثیر عدم استطاعت زوج بر پرداخت نفقه
بر اساس قانون، تکلیف پرداخت نفقه بر عهده مرد است و استطاعت مالی شرط آن نیست. به عبارت دیگر، حتی اگر مرد توانایی مالی کافی برای پرداخت نفقه را نداشته باشد، همچنان مکلف به پرداخت آن است. با این حال، در صورت عدم استطاعت مالی و عدم پرداخت نفقه، زن می تواند علاوه بر مطالبه حقوقی نفقه، به دلیل «ترک انفاق» شکایت کیفری نیز مطرح کند که می تواند منجر به مجازات حبس برای مرد شود، مشروط بر آنکه عدم پرداخت با سوء نیت همراه باشد.
مستندات قانونی دیگر
علاوه بر مواد قانون مدنی، «قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱» نیز شامل مواد مهمی در خصوص نفقه و نحوه رسیدگی به دعاوی مرتبط است. به عنوان مثال، ماده ۴۷ این قانون به موضوع تعیین نفقه و ترتیب پرداخت آن اشاره دارد. آگاهی از این قوانین برای طرح دعوای دقیق و مستند ضروری است.
نتیجه گیری و توصیه های نهایی
مطالبه نفقه زوجه، حق قانونی و شرعی زن در جامعه ماست که در صورت عدم ایفای وظایف زوج از سوی مرد، از طریق مراجع قضایی قابل پیگیری است. این فرآیند، اگرچه ممکن است در ابتدا پیچیده به نظر برسد، اما با آگاهی از گام های قانونی و جمع آوری مستندات کافی، قابل مدیریت و پیگیری است.
آگاهی حقوقی، کلید اصلی احقاق حقوق در چنین پرونده هایی است. زنانی که با چالش عدم پرداخت نفقه روبرو هستند، باید بدانند که قانون از حقوق آن ها حمایت می کند. از تعریف دقیق نفقه و شرایط تعلق آن گرفته تا نحوه تنظیم دادخواست، جمع آوری مدارک و مراحل رسیدگی قضایی، هر قدم نیازمند دقت و توجه است. ارسال اظهارنامه رسمی، تعیین دقیق خواسته در دادخواست و استناد به مواد قانونی مرتبط، همگی اجزای حیاتی در موفقیت یک پرونده نفقه محسوب می شوند.
توصیه می شود که هرچه سریع تر و به موقع نسبت به جمع آوری تمامی مستندات لازم اقدام شود. دقت در نگارش دادخواست و تکمیل بخش های آن با اطلاعات صحیح و مستند، از خطاهای احتمالی جلوگیری کرده و روند رسیدگی را تسهیل می بخشد. فراموش نکنید که در دعاوی خانوادگی، به دلیل ماهیت حساس و ظرافت های خاص آن، مشاوره با یک وکیل متخصص در امور خانواده می تواند به طور چشمگیری در هدایت صحیح پرونده و دستیابی به بهترین نتیجه مؤثر باشد. وکیل می تواند شما را در تمامی مراحل، از تنظیم دادخواست و جمع آوری مدارک گرفته تا حضور در جلسات دادرسی و اجرای حکم، یاری رساند.
با اطمینان از حقوق خود و پیگیری آگاهانه مسیر قانونی، می توانید به احقاق حق نفقه خود دست یابید.
منابع و مراجع قانونی
- قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران (مواد ۱۱۰۶، ۱۱۰۷، ۱۱۱۱، ۱۲۰۶)
- قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ (ماده ۴۷)
- آیین دادرسی مدنی
- نظریات مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "نمونه دادخواست مطالبه نفقه زوجه | رایگان و آپدیت ۱۴۰۲" هستید؟ با کلیک بر روی قوانین حقوقی، ممکن است در این موضوع، مطالب مرتبط دیگری هم وجود داشته باشد. برای کشف آن ها، به دنبال دسته بندی های مرتبط بگردید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "نمونه دادخواست مطالبه نفقه زوجه | رایگان و آپدیت ۱۴۰۲"، کلیک کنید.