خلاصه کتاب نظریه فیلم: مقدمه ای مبتنی بر حواس پنجگانه ( نویسنده تامس السیسر، مالتی هاگنر )

در دنیای پیچیده و همواره در حال تحول سینما فهم عمیقِ رابطه ی میان پرده ی نقره ای و ذهن تماشاگر همواره یکی از چالش برانگیزترین مباحث بوده است. چگونه فیلم ها بر ما تأثیر می گذارند؟ چه فرآیندهای شناختی و ادراکی درگیر تماشای یک اثر سینمایی هستند؟ این پرسش ها بنیاد نظریه های فیلم را شکل داده اند و پژوهشگران متعددی در طول تاریخ سینما کوشیده اند پاسخی جامع برای آن ها بیابند. در این میان رویکردهای سنتی گاهی تنها بر جنبه های بصری یا روایی تمرکز کرده اند و از نقش کلیدی سایر حواس و ابعاد جسمانی تجربه ی تماشاگر غافل مانده اند. اینجاست که نیاز به نگاهی تازه و جامع تر احساس می شود؛ نگاهی که فراتر از صرفاً دیدن و شنیدن تمامیت وجودی تماشاگر را در ارتباط با فیلم در نظر بگیرد. کتاب «نظریه فیلم مقدمه ای مبتنی بر حواس پنجگانه» نوشته ی تامس السیسر و مالتی هاگنر پاسخی نوآورانه به این نیاز است. این اثر با تمرکز بر چگونگی درگیری حواس و بدن تماشاگر در فرآیند ادراک فیلم دریچه ای تازه به سوی فهم عمیق تر نظریات سینمایی می گشاید و به خوانندگان کمک می کند تا پیچیدگی های این رابطه را از منظری متفاوت و چندبعدی درک کنند.

معرفی کتاب نظریه فیلم مقدمه ای مبتنی بر حواس پنجگانه

کتاب «نظریه فیلم مقدمه ای مبتنی بر حواس پنجگانه» اثری برجسته از تامس السیسر و مالتی هاگنر است که با رویکردی نوین به بررسی مباحث بنیادین نظریه ی فیلم می پردازد. برخلاف بسیاری از کتاب های مرسوم در این حوزه که ممکن است صرفاً به سیر تاریخی نظریات یا مکاتب فکری خاص بپردازند این کتاب تمرکز اصلی خود را بر رابطه ی پیچیده ی میان فیلم و تماشاگر قرار داده است. نویسندگان با تکیه بر این پیش فرض که تجربه ی سینمایی یک تجربه ی صرفاً ذهنی یا بصری نیست بلکه تمامیت وجودی و حواس پنجگانه ی انسان را درگیر می کند نظریه های مختلف فیلم را مورد بازخوانی قرار می دهند. آن ها از نظریه های کلاسیک گرفته تا رویکردهای معاصر را از منظر چگونگی تعامل فیلم با ادراک حسی و جسمانی بیننده تحلیل می کنند. این کتاب نه تنها تاریخچه ای از نظریه پردازی سینمایی ارائه می دهد بلکه با طرح پرسش های کلیدی درباره ی چیستی تجربه ی تماشای فیلم خواننده را به تفکر عمیق تر درباره ی این پدیده دعوت می کند و زمینه ای برای درک تحولات نظری اخیر در عصر سینمای دیجیتال فراهم می آورد. این اثر به دانشجویان پژوهشگران و علاقه مندان به سینما کمک می کند تا با زبانی ساده اما تخصصی به درکی جامع از تحولات نظریه ی فیلم و ارتباط آن با ابعاد حسی و بدنی تماشاگر دست یابند.

درباره کتاب نظریه فیلم

کتاب «نظریه فیلم مقدمه ای مبتنی بر حواس پنجگانه» حاصل همکاری دو پژوهشگر برجسته ی سینما تامس السیسر و مالتی هاگنر است. ریشه های این کتاب به مجموعه ای از سخنرانی های تامس السیسر در دانشگاه آمستردام و سپس سمیناری در دانشگاه ییل بازمی گردد که بعدها با همکاری مالتی هاگنر بسط و گسترش یافت و به شکل کتاب حاضر درآمد. این اثر با ساختاری منسجم و هدفمند نظریات کلیدی فیلم را نه بر اساس ترتیب زمانی صرف بلکه بر مبنای چگونگی ارتباط آن ها با حواس و بدن تماشاگر سازماندهی کرده است. کتاب با بررسی مفاهیمی چون سینما همچون پنجره آینه چشم پوست گوش و مغز فصول مختلفی را به تحلیل این ابعاد ادراکی اختصاص می دهد. نویسندگان در این مسیر از دستاوردهای رشته های مختلفی نظیر روانکاوی پدیدارشناسی شناخت شناسی و تاریخ بهره می برند تا تصویری چندوجهی از تجربه ی تماشای فیلم ارائه دهند. یکی از نقاط قوت کتاب پرداختن به تحولات اخیر سینما به ویژه ظهور سینمای دیجیتال و تأثیر آن بر رابطه ی فیلم و تماشاگر است. این کتاب به خواننده نشان می دهد که چگونه نظریه های قدیمی تر را می توان در پرتو تغییرات تکنولوژیکی و فرهنگی جدید بازنگری و به روز کرد و چگونه ابعاد جسمانی و حسی تماشاگر همچنان در کانون این مباحث قرار دارند.

درباره نویسندگان کتاب

تامس السیسر (Thomas Elsaesser) یکی از تأثیرگذارترین مورخان و نظریه پردازان فیلم در دهه های اخیر بود. او که متولد سال ۱۹۴۳ در آلمان و درگذشته در سال ۲۰۱۹ بود سال ها به عنوان استاد مطالعات فیلم و تلویزیون در دانشگاه آمستردام هلند فعالیت داشت. السیسر تحصیلات خود را در رشته های ادبیات تطبیقی زبان انگلیسی و سینما در دانشگاه های معتبری چون هایدلبرگ ساسکس و سوربن به انجام رساند و در سال ۱۹۷۱ دکترای خود را دریافت کرد. او در طول فعالیت حرفه ای خود مقالات و کتاب های متعددی در زمینه ی نقد تحلیل و تاریخ سینما منتشر کرد و به ویژه برای پژوهش هایش درباره ی سینمای آلمان جدید شناخته شده است؛ کتاب «سینمای آلمان جدید» او جایزه ی «آرشیو فیلم آنتولوژی نیویورک» را از آن خود کرد. رویکرد تحلیلی و عمیق السیسر او را به یکی از چهره های کلیدی در مطالعات سینمایی تبدیل کرده است.

مالتی هاگنر (Malte Hagener) نیز یکی دیگر از پژوهشگران برجسته ی حوزه ی مطالعات رسانه و سینماست. او متولد سال ۱۹۶۹ است و هم اکنون به عنوان استاد مطالعات رسانه ای با تمرکز بر تاریخ زیبایی شناسی و نظریه ی فیلم در دانشگاه فیلیپس ماربورگ در آلمان مشغول به فعالیت است. هاگنر نیز مانند السیسر سابقه ی پژوهشی گسترده ای در زمینه ی نظریه و تاریخ سینما دارد و در پروژه های بین المللی متعددی مشارکت داشته است. او یکی از بنیان گذاران «شبکه ی اروپایی مطالعات سینما و رسانه» است که نقش مهمی در تبادل علمی میان پژوهشگران این حوزه در اروپا ایفا می کند. همچنین هاگنر عضو هیئت تحریریه ی مجله ی معتبر OA Necsus است که مقالات پیشرو در زمینه ی نظریه ی رسانه و سینما منتشر می کند. همکاری او با تامس السیسر در نگارش کتاب «نظریه فیلم مقدمه ای مبتنی بر حواس پنجگانه» ترکیبی قدرتمند از دانش تاریخی و نظری را برای ارائه ی رویکردی تازه در این زمینه فراهم آورده است.

کتاب نظریه فیلم برای چه کسانی مناسب است

کتاب «نظریه فیلم مقدمه ای مبتنی بر حواس پنجگانه» اثری است که طیف وسیعی از خوانندگان را می تواند به خود جلب کند و برای گروه های مختلفی مفید و ارزشمند است. در درجه ی اول این کتاب برای دانشجویان رشته های سینما مطالعات فیلم مطالعات رسانه و رشته های مرتبط مانند ادبیات تطبیقی فلسفه هنر و جامعه شناسی هنر بسیار مناسب است. این اثر به عنوان یک مقدمه مفاهیم و نظریات کلیدی را با رویکردی تازه معرفی می کند و می تواند مبنایی قوی برای درک عمیق تر مباحث پیشرفته تر فراهم آورد.

پژوهشگران و اساتید دانشگاهی در حوزه ی سینما و رسانه نیز می توانند از این کتاب بهره ببرند؛ چراکه رویکرد نوآورانه و تمرکز بر حواس زاویه ی دید جدیدی را برای بازنگری در نظریات موجود و انجام پژوهش های جدید ارائه می دهد. این کتاب می تواند الهام بخش تحقیقاتی باشد که ابعاد جسمانی و ادراکی تجربه ی سینمایی را بیشتر مورد کاوش قرار می دهند.

علاوه بر جامعه ی دانشگاهی این کتاب برای علاقه مندان جدی به سینما و کسانی که مایلند فراتر از صرف تماشای فیلم به فهم عمیق تری از چگونگی عملکرد سینما و تأثیر آن بر مخاطب دست یابند گزینه ی بسیار خوبی است. اگرچه برخی بخش های کتاب ممکن است نیازمند آشنایی اولیه با برخی مکاتب فکری مانند روانکاوی یا پدیدارشناسی باشد اما زبان نسبتاً روان و ساختار آموزشی آن مطالعه را برای خواننده ی علاقه مند تسهیل می کند. فیلمسازان منتقدان فیلم و فعالان صنعت سینما نیز می توانند با مطالعه ی این اثر درک بهتری از رابطه ی اثر خود با مخاطب و چگونگی درگیری حواس او پیدا کنند که این امر می تواند در فرآیند خلاقیت و تحلیل آن ها مؤثر باشد.

فهرست مطالب کتاب

ساختار کتاب «نظریه فیلم مقدمه ای مبتنی بر حواس پنجگانه» به گونه ای طراحی شده است که خواننده را گام به گام با ابعاد مختلف رابطه ی فیلم و تماشاگر از منظر حواس آشنا کند. فهرست مطالب کتاب به شرح زیر است:

• سپاسگزاری ها
• مقدمه: نظریه ی فیلم سینما بدن و حواس پنجگانه
• فصل اول: سینما همچون پنجره و قاب
• فصل دوم: سینما همچون پرده ی نمایش و آستانه
• فصل سوم: سینما همچون آینه چهره و کلوزآپ
• فصل چهارم: سینما همچون چشم نگاه و خیرگی
• فصل پنجم: سینما همچون پوست بدن و لمس
• فصل ششم: سینما همچون گوش آکوستیک و فضا
• فصل هفتم: سینما همچون مغز ذهن و بدن
• فصل هشتم: سینمای دیجیتال و نظریه ی فیلم بدن دیجیتالی
• کتاب شناسی
• نمایه

همانطور که از عناوین فصول پیداست کتاب با یک مقدمه ی جامع که به طرح کلی مباحث و رویکرد کتاب می پردازد آغاز می شود. فصول بعدی به ترتیب هر یک از حواس یا مفاهیم مرتبط با ادراک را در کانون توجه قرار می دهند. فصل اول و دوم با مفاهیم پایه مانند قاب بندی پنجره و پرده ی نمایش آغاز می شوند که بیشتر با حس بینایی و فضای نمایشی مرتبط هستند. فصل سوم و چهارم به تحلیل عمیق تر ابعاد بصری به ویژه آینه چهره کلوزآپ نگاه و خیرگی می پردازند که ارتباط نزدیکی با نظریات روانکاوانه و پدیدارشناسانه دارند. سپس کتاب به سراغ حواس دیگر می رود؛ فصل پنجم به حس لامسه و ارتباط فیلم با بدن می پردازد و فصل ششم به حس شنوایی و ابعاد آکوستیک و فضایی صدا در سینما. فصل هفتم نگاهی به ارتباط سینما با فرآیندهای ذهنی و شناختی دارد و در نهایت فصل هشتم به بررسی تأثیر سینمای دیجیتال و تحولات جدید بر نظریه ی فیلم و مفهوم بدن تماشاگر اختصاص یافته است. این ساختار اجازه می دهد تا پیچیدگی های تجربه ی سینمایی به صورت لایه لایه و از زوایای مختلف مورد بررسی قرار گیرد.

بخشی از کتاب نظریه فیلم می خوانیم

بر اساس این مدل اساس هر رابطۀ تأثیرگذار عاطفی می تواند نوعی اشتباه در شناسایی بصری و یا توهم خودشیفتگی باشد به معنیِ اینکه مثلاً خواستن و طلب کردن (چیزی یا کسی) نه فقط بر مبنای فقدان (درک) درون خود است بلکه همیشه خود را در مواجهه با خواستن (ذهنی) فردی دیگر می یابد. نظریه پردازان سینمایی مانند متز و بودری در این مدلِ ظاهراً پیچیده و بعیدِ فرایند رشد رفتار انسانی مفهومی قدرتمند یافتند که بسیاری از تلاش های جانب دارانه یا متناقضشان را در توضیح شگفتی ای که سینما در بینندگانش خلق می کند متحد کرد. با انتساب فعالیت و عاملیت نسبی به بیننده نه فقط آینه ی (دوبعدی) به نسبت پنجره قیاس بصری بهتری را برای سطح تصویری قاب بندی شده ی پرده فراهم کرده بلکه نظریه ی لاکان جامع این ایده نیز هست که سینما ترغیب کننده ی «پس روی» و فرونهادن کنترل خود است. در مورد شباهت به تفکر فروید درباره ی فاز متعاقب و تکمیلیِ توسعه ی انسانی (دهانی مقعدی ادیپی) لاکان استدلال می کند که مشکلات مربوط به مراحل اولیه ی رشد هرگز به طور کامل وارسی و حل و فصل نشده است و به همین دلیل این مشکلات به صورت آثار و لایه های باقی مانده همواره وجود دارند و در نتیجه امکان بازگشت به آن ها همیشه هست. با این حال مورد دیگری که در پذیرش پارادایم «سینما همچون آینه» بسیار مهم است هندسه ی فضایی عجیب و غریب ایدئال سازی (خود/دیگری) و ساختار غیرمادی انتظاری ای است که ویژگی ذاتیِ مرحله ی آینه ای لاکان به شمار می آید.

این بخش از کتاب به خوبی نشان دهنده ی رویکرد بین رشته ای نویسندگان و نحوه ی به کارگیری مفاهیم روانکاوی به ویژه نظریه ی «مرحله ی آینه ای» ژاک لاکان در تحلیل پدیده ی سینما و رابطه ی آن با تماشاگر است. متن با اشاره به این مفهوم روانکاوانه توضیح می دهد که چگونه نظریه پردازان فیلم مانند کریستین متز و ژان لوئی بودری از این مدل برای تبیین فرآیند شناسایی و درگیری بیننده با تصویر سینمایی استفاده کرده اند. آن ها سینما را با مفهوم آینه مقایسه می کنند؛ نه به عنوان یک بازتاب صرف بلکه به عنوان فضایی که تماشاگر در آن خود را در تصویر روی پرده بازمی یابد و این بازشناسی فرآیندهای پیچیده ی ذهنی و عاطفی را در او برمی انگیزد. این ایده که سینما می تواند نوعی پس روی به مراحل اولیه ی رشد روانی را ترغیب کند نشان دهنده ی عمق تحلیل هایی است که در این کتاب ارائه می شود. این رویکرد رابطه ی تماشاگر و فیلم را فراتر از یک تعامل ساده ی دیداری قرار داده و آن را به سطوح ناخودآگاه و ساختارهای روانی پیوند می زند. این نمونه پیچیدگی و در عین حال غنای مباحث مطرح شده در کتاب را به تصویر می کشد و نشان می دهد که چگونه نویسندگان با بهره گیری از نظریات مختلف به تحلیل ماهیت تجربه ی سینمایی می پردازند.

راهنمای مطالعه کتاب نظریه فیلم

مطالعه ی کتاب «نظریه فیلم مقدمه ای مبتنی بر حواس پنجگانه» می تواند تجربه ای چالش برانگیز اما بسیار ارزشمند باشد. برای بهره گیری حداکثری از این کتاب رعایت چند نکته می تواند مفید واقع شود. اولاً اگرچه کتاب به عنوان یک «مقدمه» معرفی شده است اما سطح آن برای کسانی که هیچ پیش زمینه ای در زمینه ی نظریه ی فیلم یا رشته های مرتبط مانند روانکاوی پدیدارشناسی یا مطالعات رسانه ندارند ممکن است کمی سنگین باشد. آشنایی اولیه با مفاهیم کلیدی این رشته ها می تواند به درک بهتر مطالب کمک کند. ثانیاً رویکرد کتاب بر مبنای حواس و بدن سازماندهی شده است نه سیر تاریخی محض. بنابراین توصیه می شود فصول را به ترتیب مطالعه کنید تا با منطق درونی نویسندگان در پیوند دادن نظریات مختلف با ابعاد حسی آشنا شوید.

ثالثاً کتاب سرشار از ارجاعات به نظریه پردازان مکاتب فکری و گاهی فیلم های خاص است. فعالانه با این ارجاعات برخورد کنید؛ در صورت لزوم درباره ی نظریه پردازان یا مفاهیم ناآشنا بیشتر تحقیق کنید و مثال های فیلمی مورد اشاره را تماشا یا مرور نمایید. این کار به تثبیت مفاهیم و درک کاربرد عملی آن ها در تحلیل فیلم کمک می کند. رابعاً هر فصل بر یک حس یا مفهوم مرتبط تمرکز دارد اما همه ی این فصول در نهایت به هم مرتبط هستند. سعی کنید ارتباط میان مباحث مطرح شده در فصول مختلف را درک کنید و ببینید چگونه نگاه از منظر یک حس (مثلاً بینایی) در فصول بعدی با نگاه از منظر حس دیگر (مثلاً لامسه یا شنوایی) تکمیل می شود.

در نهایت با دیدی تحلیلی و انتقادی کتاب را مطالعه کنید. نویسندگان رویکردی خاص را ارائه می دهند اما این به معنای نادیده گرفتن سایر دیدگاه ها نیست. درباره ی نقاط قوت و ضعف رویکرد مبتنی بر حواس بیندیشید و آن را با سایر چارچوب های نظری که می شناسید مقایسه کنید. مطالعه ی این کتاب نیازمند تأمل و صرف وقت است اما در پایان به شما درکی عمیق تر و چندبعدی از ماهیت تجربه ی سینمایی و نظریات پیرامون آن خواهد بخشید.

نقد و بررسی کتاب نظریه فیلم

کتاب «نظریه فیلم مقدمه ای مبتنی بر حواس پنجگانه» اثر تامس السیسر و مالتی هاگنر به دلیل رویکرد نوآورانه و جامع خود سهم قابل توجهی در حوزه ی مطالعات فیلم ایفا می کند. یکی از نقاط قوت اصلی کتاب ساختار آن است که نظریات پیچیده ی فیلم را از منظر ملموس و قابل درک حواس پنجگانه مورد بررسی قرار می دهد. این چارچوب جدید به خواننده کمک می کند تا ارتباط میان مفاهیم انتزاعی نظری با تجربه ی زیسته ی تماشای فیلم را بهتر درک کند. نویسندگان به خوبی نشان می دهند که چگونه نظریه های مختلف از روانکاوی و پدیدارشناسی گرفته تا شناخت شناسی هر یک به نوعی با ابعاد حسی و جسمانی تماشاگر درگیر هستند.

جنبه ی مثبت دیگر کتاب گستردگی مباحث و پوشش تاریخی آن است. السیسر و هاگنر سیر تحول نظریه ی فیلم را از مکاتب اولیه تا دوران سینمای دیجیتال دنبال می کنند و این امکان را فراهم می آورند که خواننده تصویری کلی از این حوزه به دست آورد. همچنین نگاه بین رشته ای کتاب و بهره گیری از دانش سایر علوم انسانی و اجتماعی غنای تحلیلی آن را افزایش می دهد.

با این حال مطالعه ی کتاب می تواند چالش هایی نیز داشته باشد. حجم بالای اطلاعات و ارجاعات به نظریات مختلف ممکن است برای خوانندگان مبتدی کمی دشوار باشد و نیاز به صرف وقت و مراجعه به منابع دیگر را ایجاد کند. همچنین رویکرد مبتنی بر حواس اگرچه نوآورانه است ممکن است در برخی موارد به ساده سازی بیش از حد برخی نظریات پیچیده منجر شود یا ارتباط برخی مباحث با حواس را کمی دور از ذهن جلوه دهد. با وجود این نکات کتاب نظریه فیلم مقدمه ای مبتنی بر حواس پنجگانه به عنوان یک اثر مرجع و الهام بخش در حوزه ی نظریه ی فیلم شناخته می شود و برای کسانی که به دنبال درکی عمیق و متفاوت از رابطه ی فیلم و تماشاگر هستند بسیار توصیه می شود.

نکوداشت های کتاب نظریه فیلم

کتاب «نظریه فیلم مقدمه ای مبتنی بر حواس پنجگانه» از زمان انتشار خود مورد توجه و تحسین بسیاری از صاحب نظران و پژوهشگران برجسته ی حوزه ی مطالعات فیلم قرار گرفته است. رویکرد تازه و بدیع نویسندگان در بررسی نظریات فیلم از منظر حواس و بدن تماشاگر به عنوان یک پیشرفت مهم در این حوزه تلقی شده است. بسیاری از منتقدان و اساتید دانشگاهی این کتاب را به دلیل ارائه ی چارچوبی تحلیلی نوآورانه و توانایی آن در پیوند دادن نظریات کلاسیک و معاصر با تجربه ی زیسته ی مخاطب ستوده اند.

این اثر به عنوان یک منبع آموزشی ارزشمند برای دانشجویان معرفی شده است؛ چراکه مفاهیم پیچیده را با زبانی نسبتاً قابل فهم و ساختاری منطقی ارائه می دهد و پلی میان نظریه و عمل (تجربه ی تماشای فیلم) ایجاد می کند. پژوهشگران نیز از این کتاب به عنوان منبعی الهام بخش برای پژوهش های آتی در زمینه ی ابعاد ادراکی جسمانی و عاطفی تجربه ی سینمایی یاد کرده اند.

جامعیت کتاب در پوشش دادن طیف وسیعی از نظریات و مکاتب فکری از روانکاوی و پدیدارشناسی گرفته تا شناخت شناسی و مطالعات سینمای دیجیتال از دیگر نقاط قوت آن است که مورد تقدیر قرار گرفته است. توانایی نویسندگان در سنتز این نظریات متنوع در قالب یک چارچوب منسجم مبتنی بر حواس به عنوان دستاوردی مهم در این زمینه شناخته می شود. به طور کلی «نظریه فیلم مقدمه ای مبتنی بر حواس پنجگانه» به عنوان اثری کلیدی و تأثیرگذار در حوزه ی نظریه ی فیلم جایگاه ویژه ای یافته و مطالعه ی آن به شدت توسط متخصصان و علاقه مندان جدی این رشته توصیه می شود.

موضوع اصلی کتاب نظریه فیلم مقدمه ای مبتنی بر حواس پنجگانه چیست؟

این کتاب به بررسی رابطه ی میان فیلم و تماشاگر با تمرکز بر چگونگی درگیری حواس پنجگانه و ابعاد جسمانی بیننده در فرآیند ادراک سینمایی می پردازد و نظریه های مختلف فیلم را از این منظر تحلیل می کند.

کتاب نظریه فیلم اثر السیسر و هاگنر برای چه سطح از خوانندگان مناسب است؟

این کتاب به عنوان یک مقدمه جامع برای دانشجویان و علاقه مندان جدی سینما مناسب است اما آشنایی اولیه با برخی مفاهیم نظری فیلم یا روانکاوی می تواند به درک بهتر آن کمک کند.

تفاوت رویکرد این کتاب با سایر کتاب های نظریه فیلم چیست؟

تفاوت اصلی در تمرکز نوآورانه ی آن بر ابعاد حسی و بدنی تجربه ی تماشاگر است که نظریات مختلف را نه صرفاً تاریخی بلکه بر اساس ارتباط آن ها با نحوه ی ادراک فیلم توسط حواس بازخوانی می کند.

مهمترین مباحث مطرح شده در کتاب نظریه فیلم حواس پنجگانه کدامند؟

مباحث کلیدی شامل سینما به عنوان پنجره آینه چشم پوست گوش و مغز و همچنین تحلیل نظریات فیلم از دیدگاه روانکاوی پدیدارشناسی شناخت شناسی و بررسی سینمای دیجیتال است.

ناشر کتاب نظریه فیلم مقدمه ای مبتنی بر حواس پنجگانه کدام است؟

این کتاب در ایران توسط دو ناشر مختلف منتشر شده است: نشر بیدگل با ترجمه آزاده نوربخش و انتشارات لوگوس با ترجمه غلامرضا آذری.

آیا نسخه الکترونیکی یا صوتی از این کتاب موجود است؟

بله نسخه الکترونیکی این کتاب از طریق برخی پلتفرم های قانونی فروش کتاب الکترونیک در دسترس است.