آسیب شناسی استفاده از فضای مجازی در نظام تبلیغی رسانه ای مساجد

در یک پژوهش ارزیابی شد؛

مهم ترین راهبرد طراحی و راه اندازی شبکۀ اجتماعی بومی توسط دولت برای تولید محتوای فرهنگی، دینی و تربیتی مناسب از سوی فعالان مساجد و برنامه ریزی نهاد های دولتی و غیردولتی برای تولید و انتشار محتوای دینی در این شبکه ها است.

به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری ری رایت، مسجد اولین نهاد و جایگاه  قضاوت، محل عبادت، علم و دانش، علما، مفسران و پایگاه تبلیغاتی اسلام است که حرمت بالایی دارد.

یوسف خجیر (عضو هییت علمی گروه ارتباطات) در مقاله ای با عنوان «آسیب شناسی استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی در نظام تبلیغی رسانه ای مساجد کشور» به این موضوع می پردازد که فرق اساسی بین نهاد و سازمان آن است که نهادها در پیش برد تغیرات جامعه و کارکرد آن به وجود می آیند و فرد، مقام یا دولت در پیدایش آن دخیل نیستند.

در این مقاله آمده است که هویت یکی از مسایل مهم در جامعه است که در فرآیند گروهی حاصل می شود و این رسانه ها هستند که فرایند گروهی را تشکیل می دهند و باید گفت مسجد نیز یک رسانه جمعی است که برای رسیدن به کارکردهای خود و رساندن پیام خود، نیاز به ابزار های متنوع و مناسبی دارد که یکی از آنها شبکه سازی است که یک نیاز ضروری است.

به زعم این پژوهشگر هدف این پژوهش شناسایی نقاط چهارگانه قوّت، ضعف، فرصت و تهدید شبکه های اجتماعی برای مساجد و ارایۀ راهبرد استفادۀ بهینه از این شبکه ها برای ارتقای فعالیت های تبلیغی و رسانه ای مساجد کشور است. چهارچوب نظری این پژوهش سازمان شبکه ای شده بری ولمن (Barry Wellman)  برگرفته از کلان نظریه جامعه شبکه ای شده اوست.

مساجد برای رسیدن به کارکردهای خود و رساندن پیام خود، نیاز به ابزار های متنوع و مناسبی دارد که یکی از آنها شبکه سازی است که یک نیاز ضروری است

خجیر در این مقاله می نویسد: روش این پژوهش آمیخته کیفی کمّی است. در بخش کیفی از روش تحلیل مضمون و در بخش کمّی از روش تجزیه و تحلیل راهبردی یا سوات به عنوان روش آینده پژوهی استفاده شده است. در روش نخست، جامعۀ آماری نخبگان دانشگاهی و خبرگان حوزه شبکه های اجتماعی فعال در امور دینی و مساجد هستند که از بین آنها نمونه به روش هدفمند با معیار تدریس و تالیف بیش از پنج سال در حوزۀ رسانه های جدید و دین و فعالیت مستمر اجرایی در بخش امور دینی و مساجد و آشنایی کامل با فضای شبکه ها انتخاب شده است.

* نقاط ضعف و قوت فضای مجازی در امور مساجد

به گفته این پژوهشگر یافته های این پژوهش نشان می دهد که انتشار اخبار و تقویت شبکه سازی بین مسیولان مساجد و شهروندان و بسیج سازی جزء قوّت های مهم؛ هم بستگی اجتماعی کاذب و درگیر شدن مسیولان مساجد و مردم در فضای مجازی و انتشار اخبار جعلی جزء ضعف های مهم؛ اقناع شبکه ای دین و جهانی شدن فعالیت های مساجد و تنوع و تعدد مخاطبان مساجد جزء فرصت ها؛ و ترویج خرافات دینی توسط مغرضان و اعتیاد مجازی فعالان امور مساجد و تضعیف خانوادۀ ایرانی اسلامی جزء نقاط تهدید است.

هماهنگی بین سازمان های متولی تولید محتوا، نرم افزار با مختصات ارزش های اسلامی ایرانی کشور و همکاری چندجانبۀ همه ذی نفعان ازجمله سیاست گذاران، دولت، سازمان های نظارتی و … این حوزه باید به عنوان راهبرد مرجح مدّ نظر قرار گیرد

به زعم خجیر مهم ترین راهبرد طراحی و تولید و راه اندازی شبکۀ اجتماعی بومی توسط دولت برای تولید محتوای فرهنگی و دینی و تربیتی مناسب از سوی فعالان مساجد و برنامه ریزی نهاد های دولتی و غیردولتی دینی برای تولید و انتشار محتوای دینی در این شبکه ها است.

همچنین یافته های پژوهش نشان می دهد که هماهنگی بین سازمان های متولی تولید محتوا و نرم افزار و ایجاد محتوا با مختصات ارزش های اسلامی ایرانی و ارایۀ خدمات ارتباطی مبتنی بر ارزش های فرهنگی و دینی کشور و همکاری چندجانبۀ همه ذی نفعان ازجمله سیاست گذاران، دولت، سازمان های نظارتی، بخش خصوصی و سایر دست اندرکاران این حوزه باید به عنوان راهبرد مرجح مدّ نظر قرار گیرد.  

 در یک جمع بندی کلی باتوجه به یافته های این پژوهش، بین آزادی طرح مطلب در شبکه های مجازی اجتماعی و احراز جایگاه حوزه عمومی توسط این شبکه ها ارتباط معنی دار وجود دارد. آزادی طرح مطلب در شبکه های اجتماعی مجازی بر تغییر حوزه عمومی از مسجد به شبکه های اجتماعی مجازی تاثیر مثبت و معنی دار دارد.

در پایان لازم به ذکر است که بین رابطه دسترسی آسان و غیر مکان مند و غیر زمان مند بودن شبکه های مجازی و احراز جایگاه حوزه عمومی توسط این شبکه ها ارتباط معنی دار وجود دارد، در نتیجه دسترسی آسان به شبکه های مجازی بر تغییر حوزه عمومی از مسجد به شبکه های اجتماعی مجازی تاثیر گذار است.